Waarom zijn kattenvideo’s zo populair op internet?
Doorsnee kattenfilmpjes hebben een hoog slapstick-gehalte: ze zijn kort, grappig, je hebt geen voorkennis nodig en ze komen snel ‘to the point’. Vaak is het gedrag dat je ziet ook herkenbaar: de kat schuift uit, werkt zich in nesten of schrikt zich een hoedje - stuk voor stuk situaties die ook mensen kunnen overkomen. Maar wanneer zulke dingen bij mensen gebeuren, voelen we meteen een vorm van plaatsvervangende schaamte die in het geval van dieren volledig ontbreekt: het zal je kat worst wezen dat ze uitgelachen wordt! Dat de meeste katten achteraf met een air van onaantastbaarheid weer overgaan tot de orde van de dag, geeft hen dan weer een mysterieus en ondoorgrondelijk aura: katten zijn filmsterren pur sang.Onschuldige kattenfilmpjes focussen op schattigheid, moed en intelligentie
Mensen kijken al sinds het begin van de videokunst graag naar dieren, geen wonder dat katten populaire filmobjecten zijn. Er zijn dan ook oneindig veel video’s te vinden waarin katten een overdosis schattigheid of een toonbeeld aan intelligentie tentoon spreiden. Zolang er wordt gefocust op natuurlijk gedrag waar de kat zelf voor kiest, is er helemaal geen reden tot argwaan.Een goed voorbeeld van zulke filmpjes zijn de avonturen van Maru, een dikke kat die er - zoals elke kat - van houdt om in dingen te kruipen, zoals in deze doorzichtige emmer waardoor ze een vloeibare vorm lijkt aan te nemen.
Ook populair én katvriendelijk is het YouTube-kanaal van Owl Kitty, een zwarte adoptiekat die door haar baasje gefilmd wordt voor een green key, waarna hij de beelden monteert in beroemde Hollywood-scènes. Zo vocht Owl Kitty al tegen Godzilla, speelde ze mee in de trailer van Friends en schitterde ze in een videoclip van Billy Eilish.
Op het internet circuleren ook meerdere filmpjes van katten die mensenlevens redden. Hun moed en zelfopoffering wordt beloond met een levenslange erkenning als held. Tara uit Californië is zo’n kat: ze maakte een eind aan de aanval van een agressieve hond op haar vierjarige huisgenoot die nietvermoedend op zijn loopfietsje rondreed. Zonder haar tussenkomst, waren de gevolgen voor de kleuter niet te overzien.
Wil je zelf een filmpje opnemen om aan de wereld te tonen hoe intelligent je kat is, dan kan je mee hoppen op de populariteit van enkele bekende ‘kattenspelletjes. Hoe goed is jouw kat bijvoorbeeld met balletje-balletje of houdt ze misschien meer van een potje Jenga?
Viraal karakter van filmpjes is nefast voor katten
Maar tussen al die hartverwarmende en vertederende kattenfilmpjes, zitten ook veel schrijnende beelden. Door hun populariteit, vergeet de mens achter de camera soms dat hij met levende wezens met een rijk gevoelsleven te maken heeft. Met het oog op zoveel mogelijk kijkers en likes, worden katten blootgesteld aan hun diepste angsten of worden ze niet tijdig gered uit een hachelijke situatie omdat het filmpje primeert op het welzijn van de kat.Een van de allereerste gedocumenteerde kattenfilmpjes is zo’n voorbeeld. Het gaat om een filmpje dat Thomas Edison maakte in 1894 van twee ‘boxende’ katten - een populaire circusact in die tijd. De dieren werden gedwongen om het gevecht aan te gaan in een miniatuur-boksring, terwijl hun belangrijkste wapens - hun klauwen - onschadelijk waren gemaakt met kleine bokshandschoentjes. Een kattenfilmpje avant la lettre, in een tijd dat dierenwelzijn nog niet hoog op de agenda stond.
Maar ook nu nog is er veel werk aan de winkel. In een onderzoek naar het thema kregen kattengedragsexperts en dierenartsen een heleboel populaire internetfilmpjes te zien met katten in de hoofdrol. In 34% van de gevallen noteerden ze serieuze tekenen van angst en stress bij de dieren - dat was overigens significant vaker dan bij populaire filmpjes van honden en konijnen.
Natuurlijk kan het goed zijn dat de filmmakers eigenlijk niet eens doorhebben dat hun dier in paniek verkeert of stress ondervindt, omdat ze niet zo goed zijn in het lezen van kattentaal. Toch is het belangrijk om als kijker én kattenliefhebber het kaf van het koren te onderscheiden: gewild of ongewild, het is nooit leuk om naar een dier te kijken dat in zijn welzijn wordt gekrenkt.
Zo zijn er heel wat filmpjes te vinden van katten die helemaal gek worden van de aanblik van … een ovenwant. De eigenaars vinden het aanvallende gedrag van hun katten té grappig, maar de katten zelf vertonen absoluut geen spelgedrag. Integendeel: ze proberen met heel hun lichaam én hun stem duidelijk te maken dat ze dat ding tot in het diepst van hun hart haten, maar de eigenaar blijft de limieten van zijn kat opzoeken. De vraag die je je bij dit soort video’s moet stellen is: waarom is het nodig om een kat zo te pesten? Wat doet het met de band tussen kat en eigenaar? En zal de kat ooit nog mensen kunnen vertrouwen?
Veel video’s tonen katten in een stresserende situatie - wat soms een grappig gezicht oplevert. Daarin zijn ze soms per toeval beland en als de kat zich meteen kan redden, hoeft dat geen probleem te zijn. Dat zijn dan de filmpjes waarin een kat bijvoorbeeld een kerstboom laat omvallen en zichzelf meteen weet te redden. Maar blijft de kat langdurig in die hachelijke situatie vertoeven, dan moet je je als goedbedoelende katteneigenaar écht wel afvragen of het niet beter is je hartendief te gaan helpen dan haar nog langer te laten afzien ‘voor de film’.
Helaas is er ook een trend te zien waarin katteneigenaars in een soort ‘opbod’ katten de daver op het lijf te jagen. Het bekendste voorbeeld zijn de ‘komkommer-filmpjes’: katten die zich doodschrikken van een komkommer (een vorm die ze in het dagelijkse leven niet kennen) die plots achter hen ligt. Doe je dit op een plek waar ze zich veilig voelen - elke kat heeft haar eigen ‘kerngebied’ waar ze eet en slaapt - dan kan deze onschuldige grap het begin zijn van een lange lijdensweg aan gedragsproblemen. Gelukkig is niet elke kat vatbaar voor deze hype (maar katten die er niet op reageren, gaan niet viraal).
Wat kan je zelf doen aan ‘foute’ kattenvideo’s
Eerst en vooral: laat de hype aan je voorbij gaan. Is jouw kat een echt model? Film haar dan in haar goede momenten en laat likes geen leidraad zijn. Zoek naar manieren om je kat in een positief daglicht te zetten zonder dat ze daar zelf last van ondervindt. Vraag jezelf af: vindt mijn kat dit leuk? Zou ze het nog eens willen doen? Komt ze zelf vragen voor meer? Is het antwoord telkens ja, leg haar schattige, lieve of slimme gedrag dan zeker vast voor het nageslacht.Zie je filmpjes verschijnen met katten die duidelijk niet op hun gemak zijn? Deel ze dan niet om je ongenoegen te uiten en druk niet op de like (of unlike) knop. Hoe meer interactie de video krijgt, hoe meer mensen hem te zien krijgen en hoe interessanter het voor de filmmaker wordt om nog meer van dat soort filmpjes te schieten. Neem het op voor de kat in kwestie door eventueel een reactie achter te laten waarin je uitlegt hoe de kat zich voelt, maar voel je zeker niet verplicht. Niet reageren is vaak een veel krachtiger signaal!
Zie je ergens een filmpje waar je wél helemaal achter staat? Dan is het nog veel belangrijker om je tevredenheid te uiten. Geef aandacht aan gelukkige katten, zodat het internet erdoor overspoeld wordt. Eigenlijk werkt het internet hetzelfde als gedragstherapie: moedig goede filmpjes aan door ze belonen, zodat YouTube, Instagram en TikTok voortaan een plaats worden waar gelukkige katten de plak zwaaien!
