Beestig

De kat als verpersoonlijking van het kwaad

Vandaag leidt onze besnorde viervoeter een zalig luilekkerleventje, met dagelijks vers voer in haar eetbakje, een klaterend waterfonteintje, een super-de-luxe krabpaal en een team van menselijk personeel dat altijd klaar staat voor een uitgebreide aai- en knuffelsessie. Helaas werden poezen in vroeger tijden veel minder in de watten gelegd dan nu het geval is. 
 
In de middeleeuwen werden katten zelfs gezien als de verpersoonlijking van het kwaad. En dat mag je best letterlijk nemen, want men was ervan overtuigd dat heksen en duivels via een magische gedaanteverwisseling de vorm van een kat konden aannemen. Een (zwarte) kat was dan ook een standaard attribuut bij de typische voorstelling van een heks, naast de bezemsteel en de kromme neus met wrat. Vooral haar oplichtende ogen in het donker en haar gave om geruisloos rond te sluipen en te ‘spioneren’, joegen de middeleeuwers de stuipen op het lijf. En dat terwijl de oude Egyptenaren poeslief nog als een heuse godin vereerden!

Slachtoffer van wrede spelletjes

Als gevolg van dat vastgeroeste bijgeloof kregen katten het bijzonder hard te verduren in de middeleeuwse samenleving. Wrede ‘kwelspelletjes’, zoals het piñata-gewijs doodknuppelen of opknopen en verbranden van katten, waren schering en inslag bij onze weinig diervriendelijke voorouders. Tijdens de Ieperse kattenfeesten werden de beestjes zelfs levend van de toren van het belfort gegooid – een gebruik dat standhield tot 1817. Vandaag gebruiken de Ieperaren gelukkig ‘valse’ katten uit pluche. 
 
Nog niet zo heel lang geleden schrokken mensen er ook niet voor terug om een nest jonge kittens op brute wijze te verdrinken in een waterton achter het huis. Een traumatische ervaring voor menig kind dat zijn ouders op deze wrede daad betrapte ... Gelukkig weten we ondertussen wel beter! Dankzij de verplichte sterilisatie komen ongewenste nestjes bovendien veel minder vaak voor.
 
 

Zwarte kat: geluk of ongeluk?

Omdat de ‘kleur’ zwart doorheen de geschiedenis systematisch met slechte dingen werd geassocieerd, kregen ook zwarte poezen het extra zwaar te verduren. Kruiste een zwarte kat jouw pad, dan mocht je er donder op zeggen dat er onheil in de lucht hing. Al was het dan wel belangrijk in welke richting de kat de straat overstak: ging ze van links naar rechts of kwam ze naar je toe gelopen, dan bracht ze voorspoed mee. Liep ze van rechts naar links of rende ze van je weg, dan voorspelde ze ongeluk. Een zwarte kat verjagen was dus nooit een goed idee! 

Niet alle culturen associëren een zwarte kat met slechte dingen. In Japan en Ierland bijvoorbeeld zijn ze helemaal gek op poezen met een zwarte vacht! En kreeg je als Engelse bruid in de Midlands een pikzwarte kat cadeau op je trouwdag, dan wist je dat de gulle gever jou een lang en gelukkig leven toewenste. Zag je daarentegen een witte kat voorbijlopen, dan bestond de kans dat je huwelijk gekweld zou worden door rampspoed. 
 
Ook bij vissers en scheepvaarders kreeg de zwarte kat een speciale rol toegedicht. Aan boord van een schip legde ze niet enkel de muizen- en rattenpopulatie aan banden, maar deed ze ook dienst als een soort talisman tegen slecht weer. Sprong de kat echter van boord nog voor het schip goed en wel de haven verlaten had? Dan had je maar beter een reddingssloep bij, want dit voorval voorspelde een nakende schipbreuk.
 
 

Geen selfiemateriaal

Bijgeloof is vandaag nog niet helemaal uit onze samenleving verdwenen, en daar zit Halloween, maar ook het internet voor iets tussen. In de tijdslijnen van onze sociale media duiken urban legends aan de lopende band op, al verdwijnen ze meestal ook weer even snel als ze gekomen zijn. De zwarte kat is gelukkig wel grotendeels van haar reputatie als onheilsbrenger verlost, maar toch is ze nog steeds niet bijster populair als huisdier. Ga maar eens een kijkje nemen in een asiel: de kans is groot dat het aandeel zwarte poezen er groter is dan hun anders getinte soortgenootjes. Hoe komt dit?
 
Naar verluidt heeft dat verschil een andere, meer moderne oorzaak: dieren met een zwarte vacht zijn namelijk moeilijker te fotograferen – ze worden al snel een grote, zwarte vlek omdat het dynamisch bereik van de gemiddelde smartphonecamera niet zo groot is. Een zwarte kat ‘pakt’ dus niet zo goed op selfies. En omdat veel baasjes graag met hun huisdier poseren op Instagram, worden de zwarte katjes vaak niet gekozen. En dat terwijl ze evenveel liefde verdienen als andere katten! Ben je van plan een kat te adopteren uit een asiel, overweeg dan zeker de keuze voor zo’n snoezige, zwarte furry friend. Wedden dat ze je heel veel geluk zal brengen?