Beestig

 
Fysiologische omstandigheden

 
Je hebt het verkeerde ras gekocht

Wil je véél eieren van je kippen, dan is het belangrijk dat je voor een ras van legkippen kiest, die echt gekweekt zijn op hun hoge legproductie. Je denkt dan waarschijnlijk meteen aan de typische bruine, witte of zwarte legkippen, maar ook het Brakel hoen of de leghorn leggen eieren aan de lopende band, tot wel 300 stuks per jaar. 
 
Maar er zijn ook andere soorten die een veel lagere legproductie hebben.
 

• Vleeskippen: deze rassen worden vooral gekweekt omdat ze in verhouding meer vlees opleveren dan een legkip. De bekendste is ongetwijfeld de Mechelse koekoek, maar ook de Brahma is een vleeskip. 
   
• Sierkippen: dit zijn rassen die het moeten hebben van hun mooie uiterlijk, zoals de serama of het zijdehoen. Zij leggen beduidend minder eieren, omdat zij enkel leggen om zich voort te planten en niet om de mens te plezieren met een dagelijks vers eitje.

 
Er bestaat ook een mix van beide, de zogenaamde ‘dubbeldoelkippen’ zoals de Bressekip en de Plymouthkip. Zij zijn heel bekend om hun vlees, maar leggen tegelijk ook veel eieren.

Je kippen krijgen te weinig daglicht

In de winter leggen kippen sowieso minder eieren. Dat heeft niet zozeer met de temperatuur te maken – als ze een beschut binnenhok hebben, kunnen kippen behoorlijk goed tegen de kou – maar wel met de hoeveelheid daglicht. Het is niet zomaar dat in mei alle vogels een ei leggen … Dat komt omdat je dan ongeveer 13 uur daglicht per dag hebt. Daarom wordt in legstallen altijd artificieel bijverlicht, zodat de kippen denken: het is lente, ik ga eieren leggen!
 
Vind je het vervelend dat je kippen tijdens de winter minder leggen? Dan kan je een klein lampje in het kippenhok hangen dat ’s ochtends en ’s avonds een uurtje vroeger het hok verlicht. Denk er wel aan dat het belangrijk is om je kippen af en toe ook een rustperiode te gunnen. Eieren leggen vergt heel veel energie van een kip. Daarom zijn kippen uit wat men vroeger een legbatterij noemde ook helemaal ‘uitgelegd’: ze zijn graatmager en lijden vaak aan bloedarmoede. Maar ook een gezonde kip heeft van tijd tot tijd nood aan een recuperatieperiode.
 
 

Je kippen zitten in de rui

In de ruiperiode, waarin kippen hun veren verliezen, zullen ze ook minder eieren leggen. Ze hebben dan al hun energie nodig om nieuwe pluimen aan te maken, waardoor de leg op de tweede plaats komt. Ook een ei produceren – dat wil zeggen: het aanmaken van een dooier, eiwit en een eierschaal – vraagt namelijk een serieuze inspanning van het lichaam van een kip.

Je kippen zijn te oud

Net als mensen stoppen ook kippen met menstrueren als ze ouder worden. Na een jaar of drie, vier komen kippen dus net zo goed in de menopauze terecht en zal de leg aanzienlijk beginnen afnemen. Elke hen wordt immers geboren met een beperkt aantal eicellen en als die op zijn, dan is het gedaan met leggen. Heel normaal, dus! De oplossing? Laat je oudere kippen rustig genieten van hun pensioen en schaf enkele jonge hennetjes aan om de eierproductie te blijven garanderen.
 
 

Je kippen krijgen niet de juiste voeding

Zoals bij alle dieren én mensen is de juiste voeding essentieel voor een efficiënte werking van de lichaamsfuncties. Om elke dag vlot een eitje te leggen, is het belangrijk dat je kippen voldoende eiwitten, mineralen en vitaminen binnenkrijgen. 
 

• Vitamine D
   
  De meeste kippen lopen buiten in de tuin rond en nemen dus voldoende vitamine D uit het zonlicht op. In de winter is er natuurlijk wat minder zon … Heb je een lampje in het kippenhok gehangen om je kippen meer te doen leggen tijdens de donkere maanden? Dan is het belangrijk dat je hen via hun drinkwater ook een vitamine D-supplement geeft, want die vitamine halen ze niet uit kunstlicht. 

  

• Calcium
   
  Voor het aanmaken van de eierschaal heeft een kip kalk nodig. Calcium kan je heel makkelijk bijvoederen in de vorm van kippengrit, zoals gemalen oesterschelpen of sepia. Je kan dit mengen onder hun dagelijkse voeding of – nog makkelijker – je installeert gewoon een zelfgemaakte dispenser waar je kippen non-stop toegang hebben tot hun portie grit.

  

• Eiwitten
   
  Ook heel belangrijk voor het leggen van eieren, zijn voldoende eiwitten in de voeding. Veel kippeneigenaars grijpen dan automatisch naar legkorrel, die héél eiwitrijk is, maar op termijn kan dit wel problemen voor de nieren opleveren. Wees hier dus best wat spaarzaam mee. Zeker bij hanen moet je opletten met legkorrel, want zij hebben die extra eiwitten helemaal niet nodig en raken die overtollige energie dan ook moeilijk kwijt. In ernstige gevallen kan dit zelfs tot een hartaanval of hartaderbreuk leiden.
   
  Hoe kan je dit voorkomen? Geef je kippen gewoon een goede, gebroken graanmengeling en meng het eventueel met wat grit of kleine steentjes. Daarnaast geef je waarschijnlijk altijd nog wat groenafval uit de keuken, waar je kippen ook heel veel voedingsstoffen uit halen. 

Ziektes en aandoeningen
 

Je kip heeft een aandoening aan het legapparaat

Het zogenaamde legapparaat van een kip bestaat uit een eierstok en een baarmoeder (uterus) die uitmondt in de cloaca. Die eierstok ziet eruit als een druiventros met een heleboel bolletjes (follikels) met eigeel eraan, en onder die druiventros hangt een soort trechtertje (infundibulum). Het eitje valt in het trechtertje, gaat door de eileider waar alle ‘ingrediënten’ worden toegevoegd – eiwit en een vliesje dat later de schaal wordt – naar de baarmoeder en komt dan via de cloaca naar buiten.
 
Wat kan hier allemaal misgaan waardoor de kip stopt met leggen?
  

• Het ei komt in de buikholte terecht
   
  In het geval van ‘buikleg’ valt het eitje niet in het trechtertje, maar ernaast en komt dus in de buikholte terecht, wat tot een pijnlijke ontsteking leidt. De kip krijgt dan heel veel vocht in haar buik en stopt onmiddellijk met leggen.

 

• De eileider raakt ontstoken 
   
  Een eileiderontsteking (of salpingitis) komt heel frequent voor bij kippen, zeker bij legkippen op leeftijd die minder eieren leggen in de aanloop naar de menopauze. Je kan deze aandoening herkennen aan de schaal van de eieren, die wat geribbeld of gegolfd wordt of een abnormale vorm krijgt. Ook windeieren – eieren zonder schaal – kunnen duiden op een eileiderontsteking.
   
  Hoe kan je dit verhelpen? Eerst en vooral kan je de voeding van je kippen optimaliseren door calcium bij te voederen. Blijft het probleem aanhouden, dan ga je best naar de dierenarts. Bij een bacteriële infectie worden dan antibiotica gegeven, maar er kan ook iets anders aan de hand zijn, bijvoorbeeld een tumor of een virale infectie zoals infectieuze bronchitis (of coronavirus bij kippen). Deze kippen krijgen regelmatig last van legnood: het eitje blijft vastzitten omdat de schaal te ruw geworden is.

Je kip is te dik

Héél veel kippen hebben overgewicht omdat ze te veel ‘mensenvoeding’ krijgen, zoals vlees, pasta en frieten. Zo’n te dikke kip zit dan letterlijk niet goed in haar vel, waardoor ze minder goed eieren kan leggen.
 
 

Je kip is ‘algemeen’ ziek

Een kip die ziek is, al is het maar een verkoudheid, zal vrij snel stoppen met eieren leggen. Voor een lichaam is de voortplanting de minst essentiële functie, dus die zal ook als eerste stilgelegd worden. Het is belangrijker dat de vertering, de hersenen of het hart blijven functioneren, omdat die functies levensnoodzakelijk zijn. Pas wanneer het lichaam hersteld is en het leven niet meer in gevaar is, zal de voortplanting opnieuw op gang komen en gaat je kip weer eieren leggen.