Beestig

Oorsprong: waar komt de geit vandaan? 

Geiten zijn al sinds lange tijd gedomesticeerde dieren. Mensen hielden naar schatting al zo’n tienduizend jaar geleden al geiten hielden in het zuidoosten van Anatolië of Klein-Azië, een gebied dat een groot deel van Turkije beslaat. In andere gebieden duurde het echter iets langer alvorens de geit deel ging uitmaken van het huishouden. Zo moesten ze in Iran nog drieënhalve eeuw wachten. De meeste geiten die vandaag als huisdier gehouden worden, stammen af van deze Iraanse en Turkse dieren.

In eerste instantie werden de geiten gehouden voor hun melk, vacht en vlees. Maar wist je ook dat, wanneer een geit stierf, haar beenderen gebruikt werden om wapens mee te maken? Die variatie aan redenen om een geit als huisdier te houden is dan ook meteen de reden voor de grote hoeveelheid geitenrassen. Zo zijn er wel meer dan 300 rassen bekend! 
 
 

Hoe ziet een geit eruit? 

De geit is een weidedier dat behoort tot de ‘evenhoevigen’. Dat wil zeggen dat ze per poot niet één hoef hebben, zoals een paard, maar vier tenen waarvan de middelste twee een hoef hebben. De hoeven van een geit worden ook wel de ‘klauwen’ genoemd en moeten regelmatig bekapt worden. 

Sommige geiten hebben een kenmerkende sik. Dat is vaker zo bij bokken dan bij miekes, maar het is niet zo dat vrouwtjesgeiten nooit een sik hebben (of dat mannetjesgeiten er altijd een hebben). 

Nog zo’n belangrijke eye catcher zijn de hoorns van een geit, al wordt niet elke geit met hoorns geboren. De hoorns zijn een belangrijke communicatiemiddel van de geit en worden gebruikt om haar persoonlijke bubbel te vrijwaren van indringers. Daarom is het nooit een goed idee om hoornloze geiten te plaatsen bij soortgenoten mét hoorns: de geit zonder uitsteeksels op de kop dreigt letterlijk uitgestoten te worden! 

Tenslotte hebben geiten ook een unieke sound die je rechtstreeks naar de boerenbuiten katapulteert. Check wel even of je buren daar ook zo over denken, want niet iedereen vindt het gemekker van een kudde geiten even romantisch als jij!
  
 

Grootte en gewicht 

De grootte en het gewicht van een geit hangen af van het ras. Dwerggeiten worden uiteraard veel minder groot dan andere geitenrassen. Een dwerggeit bereikt een hoogte tussen 50 en 60 centimeter, terwijl een Nubische geit een schofthoogte van 85 centimeter kan halen. 

 
 
In welke kleuren komt de geit voor? 

Geiten kunnen alle mogelijke verschillende vachtkleuren hebben: wit, grijs, zwart, bruin en alles daartussenin. Bovendien hebben geiten vaak verschillende types aftekeningen. Dat maakt dat het erg leuke huisdieren zijn om namen te geven, omdat ze vaak makkelijk te herkennen zijn. Wist je trouwens al dat er ook geitenrassen zijn met bijzondere vachttypes? Zo heb je bijvoorbeeld de angorageit, met een lange, krullende vacht die wat doet denken aan een schaap en bovendien ook geschoren moet worden, en de kasjmiergeit, die dan weer een superfijne en zachte vacht heeft. 
 
 

Huisvesting van de geit

Omdat geiten oorspronkelijk afkomstig zijn uit Afrika, zijn ze niet van nature gewend aan onze typisch Belgische weersomstandigheden. Het koude en natte weer is helemaal niets voor hen, waardoor ze al snel bij de eerste regendruppel in hun stal zullen vluchten. Het is dus erg belangrijk dat ze een goed geïsoleerde stal hebben, die hen beschermt tegen regen, wind en kou. Zorg ook dat de stal groot genoeg is voor alle geitjes, met ten minste 2 m2 per dier. Bovendien moeten er in de stal verstopplekjes en verhoogde ligplekken zijn. De stal heeft uiteraard een droge vloer, anders zal er snel schimmel ontstaan in de bodembedekking. Er zijn verschillende opties voor bodembedekking: stro, houtvezels, vlas, hennep of zaagsel. Je test best zelf enkele soorten bodembedekking uit om te ontdekken welke je geiten het fijnst vinden! 

Tijdens de zomermaanden zullen de geiten meer tijd doorbrengen op de weide, maar ze houden er niet van om urenlang te zonnebaden. Voorzie dus voldoende schuilmogelijkheden, zodat ze kunnen afkoelen in de schaduw. Die schuilmogelijkheden kunnen bijvoorbeeld struiken of bomen zijn. Bij bomen is het belangrijk om de stam goed af te dekken, anders loop je het risico dat je geiten de boomschors zullen opeten. Uiteraard is het ook belangrijk om de weide goed te omheinen. Let erop dat de mazen van de omheining niet te groot zijn, zodat de geiten niet kunnen ontsnappen of hun kop erdoorheen steken, want dan komen ze al snel in de problemen, zeker wanneer hun hoorns blijven steken! Ook houden geiten ervan om ontsnappingspogingen te ondernemen. Daarom is een stroomdraad aan de binnenkant van de omheining geen slecht idee. 

Eveneens essentieel is het aanpassen van de weide aan de noden van je geiten. Zoals je weet, zijn deze dieren afkomstig uit bergachtige gebieden, dus houden ze ervan om de hoogte op te zoeken en te klimmen. Daarom kan je best verschillende klimmogelijkheden voorzien in de weide. Zorg voor zoveel mogelijk variatie: klimtuigen, rotsblokken of houten stammen zijn prima klimmateriaal voor geiten. De mogelijkheden zijn echter eindeloos, dus gebruik je creativiteit om je geit zo’n leuk mogelijke weide te geven. Zet die klimmogelijkheden uiteraard niet te dicht bij de omheining, want dan springen je geiten er gewoon overheen. 

Voeding: wat eet een geit? 

Aangezien geiten weidedieren zijn, kan je al wel raden dat een belangrijk deel van hun voeding bestaat uit gras. Daarnaast zal je geiten de hele dag door zien rondwandelen en kauwen op grassprietjes, hooi, takken, bladeren … Regelmatig tref je hen al liggend aan terwijl ze op een kauwgom lijken te sjieken: dan zijn ze aan het herkauwen. 

Let op dat er geen giftige planten in of naast de weide staan. De bladeren of twijgjes kunnen ongewild op het menu van je geiten belanden, waardoor ze ernstig ziek kunnen worden. 

’s Winters of wanneer er te weinig gras op de weide staat, moet hun dieet aangevuld worden met hooi. Daarnaast kan je een aanvullende geitenbrok aanbieden, zeker tijdens de groei of wanneer je geiten melk geven, waardoor de dieren meer vitamines en mineralen binnenkrijgen. Krijgen je geiten geen krachtvoer, dan vinden ze die sporenelementen terug in een liksteen. 

Zorg er ook voor dat je geiten altijd toegang hebben tot vers en schoon water om te drinken.  

 
 
Verzorging: hoeveel tijd heb je nodig om een geit te verzorgen? 

Uiteraard is het belangrijk om je geiten dagelijks vers voedsel en drinkwater te geven. Daarnaast moet je ook regelmatig de stal uitmesten om de vuile plekken te verwijderen. Hou er rekening mee dat geiten van aandacht houden: ze genieten er enorm van geaaid en geknuffeld te worden. Zijn je geiten nog niet zo tam? Dan kan je ook oefenen op het handtam maken van de dieren. Misschien kan je hen zelfs trucjes aanleren, bijvoorbeeld met behulp van een clicker. Je zal ervan versteld staan hoe snel deze intelligente hoefdieren leren! 

Om je geiten vrij van parasieten te houden, moet je ze twee tot vier keer per jaar ontwormen. Je dierenarts zal je helpen bij de precieze informatie, want het aantal keren dat dat moet gebeuren en de hoeveelheid ontwormmiddel dat ze moeten krijgen, hangt af van verschillende factoren zoals de leeftijd en het gewicht van de geiten. Sommige geitenhouders kiezen ervoor om niet in het wilde weg te ontwormen, maar eerst een mestonderzoek te laten uitvoeren. Op die manier moet je hen niet onnodig chemische producten toedienen, die later ook invloed hebben op je weide. 

Het is ook belangrijk om de hoeven van de geiten regelmatig te controleren. Als de hoefjes of ‘klauwen’ te lang worden, moet je ze namelijk laten bekappen. Dat kan je zelf doen (maar vraag best eerst eens aan een kenner om het voor te doen), of je kan een professionele geitenhouder raadplegen. Let er vooral op dat je de hoefjes niet te kort afknipt, want dat doet erg veel pijn en zorgt voor kreupelheid. 

 
  
Moet je een geit ook melken? 

De melkproductie van de geiten zal pas starten wanneer een vrouwelijk dier jongen krijgt. Zolang je geen bok bij je geiten zet, zal je je geiten dus niet moeten melken. De geitenmelk dient, net als bij mensen, voornamelijk voor het voeden van de lammetjes. Ga de melk dus niet zomaar ‘stelen’ van de jongen! Enkel als er een te grote melkproductie is, kan jij zo nu en dan genieten van een glaasje geitenmelk. 

 
 
Eén, twee of veel geiten? 

Geiten zijn echte kuddedieren en mogen dus zeker niet alleen gehouden worden. Ze floreren in een gezellige kudde met soortgenoten waarmee ze lekker kunnen stoeien. Onthoud ook dat je best enkel vrouwelijke geiten en gecastreerde bokken houdt. Zo voorkom je niet alleen lammetjes, maar je loopt ook niet het risico dat de bok agressief gedrag vertoont naar de andere leden van de kudde. Als een bok niet gecastreerd is, heeft hij bovendien een scherpe bokkengeur en houdt hij ervan om Houdini te spelen. 

Geiten en andere huisdieren

Geiten kunnen ook samenleven met andere weidedieren, zoals schapen, pony’s, paarden, lama’s en alpaca’s. Dat betekent echter nog steeds niet dat je één geit bij een groep pony’s kan zetten. Geen enkel ander dier kan immers het geluk van een soortgenoot evenaren. Bovendien brengt het samen houden van verschillende diersoorten ook heel wat uitdagingen met zich mee, want deze dieren mogen bijvoorbeeld niet van elkaars korrels eten. 
 
 

Geiten en kinderen

Geiten zijn leuke huisdieren voor kinderen, omdat je ze vrij makkelijk tam kan maken. Ze houden ervan om te spelen en over het algemeen vinden ze het gezelschap van mensen ook aangenaam. Let wel op met gehoornde geiten: zij zullen niet aarzelen om die hoorns ook effectief te gebruiken en dat kan intimiderend overkomen bij kinderen. Ze kunnen zo zelfs verwondingen veroorzaken. Kies daarom liever voor ongehoornde geiten en laat sowieso je kind nooit alleen en zonder toezicht in de weide. 

Gezondheid: welke ziektes en aandoeningen komen voor bij de geit?  

Als je denkt dat je geit ziek is, moet je zo snel mogelijk een gespecialiseerde dierenarts raadplegen. Zo kan hij onderzoeken wat er mis is en tijdig met een behandeling beginnen. Enkele symptomen die aantonen dat je geit zich niet kiplekker voelt: je geit gedraagt zich apathisch of zondert zich af van de groep, de vacht glanst niet, de geit houdt haar lichaam niet recht, de ontlasting ziet er plat uit of je geit wordt plots heel mager. 
 
Deze aandoeningen komen vaak voor bij geiten:
 

• Caprine arthritis encephalitis (CAE): deze infectie tast de hersenen en vooral de gewrichten van je geit aan. Een eerste teken aan de wand is het verdikken van de knieën. Er is geen behandeling mogelijk voor deze aandoening.
   
• Q-koorts: bij deze infectieziekte (een zoönose, dus ook besmettelijk voor mensen) wordt het dier niet ziek, maar Q-koorts zorgt wel voor een abortus. De bacterie die de ziekte veroorzaakt, wordt vooral verspreid tijdens het lammeren. Daarom is het belangrijk om de nageboorte meteen veilig op te bergen en weg te brengen voor vernietiging. Neem de nodige hygiënemaatregelen tijdens het lammeren om jezelf en andere geiten te beschermen. Gelukkig kan je je geiten laten inenten tegen deze ziekte. 
   
• Klauwproblemen: klauwproblemen komen vaak voor bij geiten. De belangrijkste oorzaak is een afwijkende hoorngroei. Dat komt door verstoorde voeding of als gevolg van rotkreupel. Als je geit kreupel loopt, is het dus belangrijk om in eerste instantie de hoeven te controleren en indien nodig deze opnieuw juist te laten bekappen. 
   
• Leverbot: leverbot is een parasiet die je geiten ernstig ziek kan maken. Als er een ernstige besmetting is, zou het kunnen dat je geiten na vijf à zeven weken sterven. Let daarom op algemene ziektesymptomen bij je geiten om er tijdig bij te zijn. 

Waarop letten als je een geit koopt? 

Geiten zijn geen al te moeilijke weidedieren om te houden, maar enige ervaring is toch gewenst. Laat je bijstaan door een ervaren geitenhouder om je voor te bereiden op de komst van je eigen geiten. Het allerbelangrijkste startpunt is een goede, stevige, voldoende hoge omheining. Ben je op de hoogte van jouw taken als geitenbaasje en hoe geiten zich normaal gedragen? Enkel dan kan je een goede eigenaar zijn. 

Een geit kopen doe je niet zomaar, je moet aan heel wat wettelijke verplichtingen voldoen. Het belangrijkste element is de identificatie- en registratieplicht, maar vergeet ook niet je eigen beslagnummer aan te vragen. Elke geit moet een oormerk dragen en je beslagnummer heb je nodig om geitenvoer te kunnen aankopen. De website van Dierengezondheidszorg Vlaanderen kan je op weg helpen om de verschillende administratieve zaken in orde te brengen. 

Hou er rekening mee dat geiten tussen 15 en 18 jaar oud worden. Sommige geiten worden zelfs nog veel ouder dan 18 jaar, waardoor je bij het aankopen van een geit een belangrijk engagement aangaat. Ben jij er zeker van dat je meer dan 15 jaar wil zorgen voor deze dieren? Het zou jammer zijn om geitjes aan te kopen en je hele tuin ‘geitproof’ te maken, om er vervolgens na een jaar voor te kiezen om je geiten te herplaatsen. 

Denk ook al eens na wat je gaat doen als jij op vakantie gaat. Wie zal er dan op jouw geiten letten? Geiten zijn niet de meest alledaagse huisdieren, waardoor het vinden van een petsitter vaak iets moeilijker is dan voor meer courante huisdieren. 

Als je op zoek gaat naar geiten, bezoek je best verschillende fokkers. Zo krijg je een beter idee van de verschillende rassen en zie je meteen op welke manier mensen hun geiten houden en verzorgen. Kies altijd voor een fokker die de gezondheid van zijn dieren vooropzet. Om dit te weten te komen, kan je altijd de testresultaten van aandoeningen zoals CAE opvragen. Let ook op de leefomstandigheden en de uiterlijke gezondheid van de geiten. Koop nooit een dier dat er niet goed uitziet!
 
 

Deze weidedieren kunnen jou misschien ook interesseren:
 

• Shetlandpony: deze mini-pony is net iets groter dan een geit. Dat maakt dat hij uiteraard meer eet en vervolgens ook meer mest produceert. Er zijn echter ook heel wat voordelen aan dit huisdier. Zo zijn ze leuke speelmaatjes voor kinderen en heb je niet zo’n last van het gemekker. Opgelet: ook een shetlandpony heeft minstens één pony-vriendje nodig!
   
• Schaap: dit wollige dier is een betere grasmaaier dan de geit, die in geen tijd je hele weide kortwiekt. Denk er wel aan dat een schaap elk jaar geschoren moet worden, een inspanning die bij de geit niet nodig is. Een schaap zoekt ook wat minder interactie op met mensen en hangt voor zijn welzijn enorm af van de aanwezigheid van een kudde soortgenoten.
   
• Ezel: net als de shetlandpony is de ezel ook een stuk groter dan een geit en heeft hij dus meer ruimte nodig om zijn gang te gaan. Daarom zal hij ook meer eten en meer mest produceren. Doe dat idee nog eens maal twee, want een ezel hoor je niet alleen te houden. In tegenstelling tot de shetlandpony maakt de ezel wel regelmatig lawaai en is hij minder geschikt als trouw vriendje voor kinderen omdat hij in plaats van te vluchten zijn benen wel eens durft uitslaan.