Beestig

Tegenstanders zeggen dat paarden opdringerig, bijterig en agressief worden wanneer er continu lekkers in de buurt is. Door sommigen wordt werken met voer zelfs ronduit als gevaarlijk bestempeld. Toch zijn er tegenwoordig steeds meer paardenliefhebbers die zweep en sporen aan de haak hangen en resoluut kiezen voor een beloningsgerichte aanpak. Met succes! Door voedsel in te zetten werken paarden liever met je mee, leren ze positieve associaties maken met enge dingen en onthouden ze langer wat ze geleerd hebben. 
 
Maar hoe pak je dat aan? En hoe zorg je ervoor dat je paard niet verandert in een zakkenrollende draak-op-vier-hoeven? Met deze tips kom je al een heel eind! 
 

• TIP #1: Train niet met een hongerig paard 

  Paarden eten van nature de hele dag door. Hun maag verkeert de klok rond in hoogste staat van paraatheid om voedsel te ontvangen. Dat wil dus zeggen dat paarden de hele dag door zin hebben om een hapje te eten. Door hen voedsel te ontzeggen, creëer je reeds een chagrijnig paard vooraleer je nog maar gestart bent met je training. Om je paard én zijn maag tevreden te houden, bied je best de ganse dag door ruwvoer aan. Natuurlijk is het niet de bedoeling dat je paard verandert in een bolletje vet. Hang op verschillende plekken hooinetten op zodat je paard de hele dag door kleine hapjes kan snacken. 
   

• TIP #2: Neem het hooi niet weg tijdens je training 

  Een paard zonder toegang tot eten voelt zich in één woord miserabel. Daarom laat je ook tijdens het trainen best een hooinetje hangen. Zo krijgt je paard niet het gevoel dat het enkel en alleen bij jou zijn eindeloze honger kan stillen. Alleen al het idee dat er een alternatief is, brengt rust in het brein van je paard. En een kalm paard leert sneller! 
   

• TIP #3: Kies de juiste beloning 

  Omdat paarden de hele dag door gewend zijn om te eten, stellen ze niet zo’n hoge eisen aan een voerbeloning dan bijvoorbeeld katten of honden. Je kan hen dus prima prijzen voor goed gedrag met wat van hun dagelijkse voer, een handje gras of zelfs een geschikte ruwvoerbrok. Superlekkers zoals stukjes wortel en appel zijn niet alleen heel ongezond, het veroorzaakt vaak té veel opwinding bij een paard om zich nog goed te kunnen concentreren. Lees hier welke voerbeloningen je nog meer kan gebruiken. 
   

• TIP #4: Gebruik een clicker of andere ‘bridge’

  Wanneer je met voedsel gaat werken, is het belangrijk dat je paard weet waarvoor het precies beloond wordt. Daarvoor gebruik je bijvoorbeeld een clicker: een klein toestel dat steeds hetzelfde klikgeluid maakt wanneer je erop drukt. Met je paard maak je volgende afspraak: telkens wanneer je een klik hoort, is er voedsel onderweg. Een clicker stelt je in staat om het exacte moment waarop een dier zijn beloning verdient aan te duiden. Het is dus een heel krachtig communicatiemiddel dat bij juist gebruik frustratie voorkomt. Heb je geen clicker bij de hand, dan kan je ook een verbale ‘bridge’ gebruiken zoals ‘YES’ of ‘X’. 

• #TIP 5: Leer je paard dat ontspanning beloond wordt 

  Het allereerste dat je je paard aanleert wanneer je met voedsel gaat trainen, nadat de clicker gekend is, is zich ontspannen. Begin niet met trainen wanneer het voor je neus staat te trappelen van ongeduld, maar wacht tot paardlief rustig wat aan zijn hooinet gaat knabbelen. Beloon je paard telkens wanneer het netjes naast je stilstaat. Click bijvoorbeeld op het moment dat zijn neus ontspannen vooruit wijst en breng meteen een handvol gezonde snacks naar zijn mond. De reden waarom sommige paarden opdringerig worden, is omdat het foute gedrag beloond wordt. Staat je paard druk met zijn voorhoef te schrapen om toch maar te beginnen met zijn training en ga jij daarop in, dan zal het de volgende keer nog meer drama uit de kast halen. 
   

• #TIP 6: Beloon vaak, zeker in het begin

  Een vaak gehoord advies is dat je ‘ongewenst gedrag moet negeren’, maar in het geval van een opdringerig of bijterig paard kan dat natuurlijk tot gevaarlijke situaties leiden. Beter is het om te voorkomen dat je paard zich irritant gaat gedragen door hem gewoonweg die kans niet te geven. De beste manier om dat te doen, is door snel achter elkaar te belonen met telkens een handvol (laagenergetische) brokken. Geef je volgende klik reeds als je paard nog aan het kauwen is, zodat het leert dat het voedsel wel komt als het netjes staat te wachten. Later kan je de tijd tussen twee kliks uitbreiden, maar nu wil je vooral een paard dat zich welgemanierd én veilig gedraagt. 
   

• #TIP 7: Werk achter een hek

  Heeft je paard in het verleden al te vaak succes geboekt met zijn zakkenrollerij, dan kan het nuttig zijn om de eerste stapjes met voerbeloningen te zetten in ‘beschermd contact’. Dat wil zeggen dat je je paard kalm gedrag aanleert met een hek ertussen, of een staldeur, of … Pas wanneer het goed gaat in deze veilige set-up, kan je af en toe eens naast je paard gaan staan zonder hek ertussen.
   

• #TIP 8: Voer met gestrekte arm 

  Voer je paard telkens op dezelfde manier en op dezelfde plaats: een armlengte van jouw eigen lichaam vandaan, met het hoofd van je paard naar voren gericht en in een halflage (ontspannen) houding. Door dat consequent vol te houden, leert je paard dat het geen zin heeft om jouw hand of voedertasje te besnuffelen: voedsel komt toch altijd naar datzelfde plekje!
   

• #TIP 9: Neem kleine stapjes

  Wanneer de basis helemaal goed zit, kan je starten met de échte trainingstaken zoals voetjes geven, trailerladen of naast het opstapblok gaan staan. Verwacht niet te veel van je paard, geef opdrachten die het sowieso goed zal doen zodat je vaak kan belonen. Je paard krijgt er een goed gevoel door en zal nog meer zijn best gaan doen. Maak je het te snel te moeilijk, dan blijven beloningen uit en wordt je paard gegarandeerd zenuwachtig (en jij ook). 
   

• TIP #10: Zoek een goede lesgever  

  Wil je de switch maken en voortaan je paard op deze manier opvoeden en trainen, dan is de allerbeste tip die we kunnen geven: zoek iemand die je kan begeleiden. Zeker wanneer je al erg lang op de traditionele manier met paarden omgaat, is het handig om iemand onder de arm te nemen die je de kneepjes van het vak leert. Maar ook als je een echte paardenbeginner bent, is het handig om je te begeleiden bij je eerste clicks. Deze methode werkt immers alleen wanneer je ze juist toepast en op een opdringerig paard zit niemand te wachten. Zoek naar een trainer die werkt volgens de principes van ‘positieve bekrachtiging’ en die er een ‘force free’ mindset op na houdt. 

Maar is dat dan geen omkoperij? 

Het is een veelgehoorde uitspraak die ook in de hondenwereld nog regelmatig de revue passeert. Een paard dat beloond wordt met voedsel zou zijn ‘kunstjes’ niet voor jou doen, maar eenvoudigweg om zijn buik te vullen. So what? We gaan allemaal dag in dag uit werken, niet omdat we onze baas per se tevreden willen houden, maar omdat er op het einde van de maand geld op onze rekening verschijnt. Hoe je het ook draait of keert, elk dier denkt bij zijn acties vooral aan zichzelf en weegt af wat een bepaald gedrag hem oplevert. Wanneer je je paard leert om te draven als je je benen aanspant, doet het dat ook niet voor jou maar om een tik van de zweep te vermijden. 
 
Omkoperij is een menselijk concept dat dieren niet kennen. Alleen het zogenaamde ‘lokken’ met voedsel kan je in zekere zin onderbrengen onder de categorie ‘omkopen’. Dat is een veelgebruikte techniek die in sommige gevallen heel handig kan zijn. Wanneer je paard uitgebroken is bijvoorbeeld, kan een emmer voer een grote hulp zijn om het weer te vangen. Alleen leert je paard erg weinig van zo’n interventie: het maakt de kans niet groter dat het zich de volgende keer wél laat vangen. 
 
Het grote verschil tussen bovenstaand scenario en clickertraining d.m.v. positieve bekrachtiging is het moment waarop het voedsel opduikt. Bij ‘lokken’ komt het voedsel voor het gedrag dat je wenst, maar weet het paard niet precies waarvoor het beloond wordt. Bovendien kan een dier er nog steeds voor kiezen om niet te doen wat jij wilt, bijvoorbeeld omdat het gras aan de straatkant veel lekkerder is. 
 
Bij positieve bekrachtiging komt het voedsel pas nadat het paard zijn goed gedrag heeft getoond. Door middel van een klik weet het dier ook exact wat het gedaan heeft om zijn beloning te verdienen. Voerde je paard het gedrag niet juist uit, dan volgt er geen klik en dus ook geen beloning. Werken met voedsel kan je dus beter vergelijken met het ontvangen van een loon, iets wat net zo goed werkt bij dieren als bij mensen.