Beestig

Wat zijn de oorzaken van legnood?
 

• Uitputting: een kip die te veel eieren legt, raakt fysiek helemaal op. Je ziet dit heel vaak bij geredde legbatterijkippen, die dikwijls problemen hebben met hun legapparaat omdat hun lichaam volledig uitgeput is. Hou daar rekening mee wanneer je zo’n afgeschreven kip adopteert! Wil je een uitgeputte kip weer aan de leg krijgen, dan kan je bij de dierenarts een hormonaal implantaat laten plaatsen. De leg wordt dan gedurende zes maanden onderbroken, zodat de kip de kans krijgt om te herstellen. Als alles goed gaat, kan ze nadien weer eitjes leggen.
   
• Ouderdom: bij oudere kippen zien we meer legnood dan bij jongere kippen. 
   
• Obesitas: overgewicht is een groot probleem bij kippen. Heel veel mensen geven hun kippen verkeerde voeding, zoals vlees. De dieren worden hierdoor veel te zwaar en omdat hun inwendig bekken vol vet gestuwd wordt, kan het ei er letterlijk niet meer door passeren. 
   
• Tekort aan calcium of vitamine D: de meeste kippen worden buiten gehouden waar ze voldoende zonlicht krijgen, dus lopen ze niet zo makkelijk een tekort aan vitamine D op. Calciumtekort zien we bij kippen wél vaker. Zorg er dus voor dat je kippen altijd toegang hebben tot een calciumbron zoals grit, oesterschelpen of sepia – het inwendige skelet van een inktvis. Die laatste twee zijn echt een aanrader: ze zijn niet alleen goedkoop, maar vormen ook een heel goede bron van calcium.
   
• Slechte legplaats: een kip legt haar eieren niet zo graag buiten in het gras, ze verkiest een knus nest om haar eitjes in te leggen. Als dat niet voorhanden is, krijgt ze makkelijker last van legnood.
   
• Stress: zitten je kippen met te veel dieren samen op een kleine oppervlakte, dan kunnen ze ook in de problemen komen. Waarom legbatterijkippen daar dan geen last van hebben? Omdat deze vogels echt genetisch gefokt zijn om eieren te leggen. Stopt zo’n kip met leggen, dan wordt trouwens meestal niet naar de oorzaak gezocht en eindigt ze jammer genoeg al snel in het slachthuis.
   
• Medische oorzaken: problemen ter hoogte van het bekken (bijvoorbeeld wanneer het bekken na een breuk verkeerd geheeld is, waardoor de doorgang te klein geworden is) of het ovarium en de uterus – het zogenaamde ‘legapparaat’ – komen heel vaak voor. Blijft het ei vastzitten, dan is dat meestal vlak voor het bekken. Ook infecties en tumoren op die plaatsen zorgen ervoor dat het ei niet goed kan passeren.

Hoe herken je legnood bij je kippen?

Omdat het ei vast blijft steken ter hoogte van het bekken, zal een kip met legnood zich heel stil houden, wegkruipen in een hoekje en haar veren bol zetten. Dit is een duidelijke houding van een kip die zich niet goed voelt. Vaak hebben ze ook een heel brede stand: de pootjes staan wat open en ze stappen wat moeilijker. 
 
Soms gaat de kip ook manken, langs één kant of beide kanten. Als het ei verder inzakt naar het bekken toe, kan het aan de binnenkant van het bekken immers een zenuw afknellen of beschadigen, wat last oplevert bij het lopen. 
 
Een kip met legnood zal je ook zien persen – althans proberen te persen, want er komt dan geen ei uit. Blijven ze toch druk zetten, dan kan het gebeuren dat ze de cloaca uitpersen zodat die gedeeltelijk naar buiten zal hangen. Niet zo’n leuk gezicht! Bovendien gaan andere kippen er vaak in pikken, met infecties tot gevolg. 
 
 

Zit je kip met een ei? Dit kan je zelf doen!

Vermoed je op basis van bovenstaand gedrag dat je kip last heeft van legnood? Meestal kan je dit checken door gewoon eens voorzichtig haar buik te betasten. Een kippenei is best groot, dus je kan dit normaal gezien gewoon voelen zitten. 
 
Het belangrijkste is dat de kip in kwestie een rustige, stressvrije plek krijgt waar het lekker warm is. Laat je kip gewoon even met rust, zodat ze kan ontspannen. Je kan ze thuis eventueel wat extra calcium bijvoeren, zoals oesterschelpen, sepia of een calciumtabletje, wat de contracties van de baarmoeder bevordert. Zo kan je stimuleren dat ze het ei alsnog zal leggen.

Geen succes? Schakel een dierenarts in!

Lukt het jouw kip nog steeds niet om het ei op natuurlijke wijze naar buiten te laten komen? Dan neem je best contact op met je dierenarts. 
 

• Bij twijfel – zeker bij kleinere vogels – wordt er dikwijls een röntgenfoto genomen om zeker te zijn. Zo kan de dierenarts bepalen waar het ei zich precies bevindt. Uitzonderlijk gebeurt het zelfs dat er twee eieren tegelijk vast zitten, die elkaar dan natuurlijk blokkeren. Na een inspuiting met calcium wordt het dier in een warmtekooi geplaatst op zo’n 25 à 27 graden Celcius. Calcium zal het samentrekken van de eileider bevorderen, zodat het ei alsnog kan gelegd worden. Deze inspuiting kan indien nodig verschillende keren herhaald worden. Bij kleine vogeltjes volstaat dit meestal om de legnood op te lossen. 
   
• Helpt dit niet? Dan is de volgende stap het verdoven van de kip om op een pijnloze manier het ei er zachtjes uit te masseren met wat glijmiddel in de cloaca. Probeer dit liever niet thuis! Zonder kennis van zaken kan je je kip pijn doen of het ei breken, wat op zich geen probleem hoeft te zijn, maar door te blijven duwen, kan je inwendig wel heel wat schade aanrichten bij je kip. 
   
• Nog steeds geen succes? Dan kan de dierenarts met een dikke naald via de cloaca de schaal van het ei doorprikken, de inhoud eruit zuigen en het ingeklapte schaaltje naar buiten halen. In uitzonderlijke gevallen is een keizersnede nodig: de buik wordt dan via een operatie opengemaakt, zodat het ei chirurgisch verwijderd kan worden. Bij kippen met chronische legproblemen kan de schaal van het ei bovendien verkleeft zitten aan de wand van de eileider en ook dan is een operatie aan de orde.

Legnood bij andere vogels

Ook andere vogels dan kippen krijgen weleens te maken met legnood. Hou er rekening mee dat kleinere vogeltjes die binnen in een kooi zitten, zoals kanaries bijvoorbeeld, niet zoveel daglicht te zien krijgen als een kip. Zij kunnen dus makkelijker een tekort aan vitamine D opbouwen, wat legnood in de hand werkt. Vitamine D is namelijk essentieel voor de opname van calcium in de bloedbaan. 
 
Gewoon hun kooitje voor een venster zetten, volstaat echter niet, aangezien het glas uv-licht en dus ook de aanmaak van vitamine D tegenhoudt. Ofwel kan je je vogels dus met kooi en al regelmatig eens buiten zetten, ofwel kan je investeren in uv-lampen. Hou er dan wel rekening mee dat deze lampen niet zo’n ver bereik hebben. Je moet ze binnen de halve meter van de kooi opstellen om het beoogde effect te hebben. De beste en veiligste manier om te garanderen dat je vogels voldoende vitamine D krijgen, is het wekelijks toedienen van een supplement via het drinkwater.