Beestig

Emotie versus gedrag

Stel, je bent met een kleine peuter in de speeltuin en hij valt van een speeltuig. Met dikke tranen op zijn wangen komt hij bij jou om troost vragen. Wat doe je dan? Draai je je hoofd weg en negeer je het verdriet of de pijn van je kind? Nee, natuurlijk niet! Een levend wezen dat hulp zoekt en die niet krijgt, kan namelijk ernstige trauma’s oplopen. Waarom zou je dit dan bij je hond wél doen?
 
Mensen gaan ervan uit dat ze dit gedrag dan ‘belonen’ door je hond er aandacht voor te geven, maar dat klopt helemaal niet. Het gedrag dat je ziet, is namelijk het gevolg van de emotie, bijvoorbeeld angst, die de hond ervaart. En dat gevoel heeft je hond zelf niet onder controle: hij kan het niet sturen en ook niet zomaar beslissen om meer of minder angstig te worden. 
 
 

Wat gebeurt er bij gebrek aan troost?

Je jonge puppy die moederziel alleen beneden in zijn bench of puppyren zit, terwijl jij naar boven gaat om te douchen, kan beginnen huilen uit onzekerheid, angst of paniek. Dit zorgt voor een toename van stresshormonen in zijn lichaam. Hoe langer jij uit zijn gezichtsveld blijft en zijn roep om hulp negeert, hoe langer zijn stresshormonen aanwezig blijven. Als dit regelmatig gebeurt, kan je puppy chronische stress ontwikkelen en op den duur zelfs in een soort shutdown gaan. Dan houdt hij misschien wel op met blaffen, maar vanbinnen zit vermoedelijk één brok stress. Je hondje is dan absoluut niet gelukkig.

Het is dus heel belangrijk dat je naar je hond toegaat, zodat hij weet dat hij bij jou de steun, warmte en genegenheid kan krijgen die hij nodig heeft. Zodra hij in de gaten heeft dat hij zich weer veilig kan voelen, zullen zijn stresshormonen gaandeweg afnemen en kan hij weer rustig worden. Dat is nodig voor hem om te leren dat hij in de toekomst niet meer bang hoeft te zijn.
 
 

Hoe kan je je hond het best troosten?

Jouw aanwezigheid is het belangrijkste

Om het voorbeeld van de puppy in de bench of de puppyren nog eens aan te halen: misschien heb je de neiging om je hond uitvoerig te gaan aaien, maar daar heeft hij niet altijd behoefte aan. Soms volstaat het om simpelweg aanwezig te zijn in dezelfde ruimte. Gewoon bij je hond gaan zitten en goed observeren wat hij nodig heeft, meer hoef je eigenlijk niet te doen. Als je hond echt nood heeft aan (huid)contact, dan zal hij vanzelf wel bij jou op schoot kruipen of zijn kop tegen je hand aanduwen. Maar evengoed is hij al gerustgesteld door jouw aanwezigheid en zal hij zich rustig neerleggen en zelfs in slaap vallen, wetende dat jij in de buurt bent.
 
Is je hond ergens van geschrokken en komt hij bij jou expliciet om steun vragen? Toon hem dan dat alles in orde is en dat hij zich veilig mag voelen, bijvoorbeeld door op je hurken bij hem te gaan zitten, hem zachtjes te aaien – observeer wel goed of hij dat apprecieert – en geruststellend tegen hem te spreken met een vriendelijke stem.

Zorg voor een veilige plek 

Honden die bang zijn voor onweer kruipen vaak weg in een hoekje, onder een tafel of achter een zetel. Dit is hun manier om geborgenheid te zoeken: zo geven ze aan dat ze nood hebben aan een veilige plek, zonder dat je per se fysiek heel nabij hoeft te zijn. Ga je hond dus zeker niet onder de kast vandaan trekken om hem met alle macht te willen strelen en liefkozen, want daar raakt hij alleen maar meer gestresseerd door. Als je weet dat er ‘s avonds een onweer aankomt, zorg dan wel dat je de nodige regelingen treft, zodat je thuis kan zijn bij je hond. 
 
 

Bieden snoepjes of ander lekkers ook troost?

Als je hond écht bang is, dan is de kans groot dat hij helemaal geen zin heeft in eten. Zolang hij bezig is met het gevaar in kwestie en nog helemaal in zijn angst zit, zal eten in zijn beleving niet prioritair zijn en kan het hem ook geen troost bieden. Neemt hij zelfs zijn favoriete snacks niet aan, dan weet je dus meteen dat de emotie heel diep zit. Hij wil dan gewoon dat jij in de buurt bent – hetzij in de zetel vlakbij zijn mand, hetzij als warme schoot waar hij zich geborgen kan voelen. 
 
Snoepjes of een kong gevuld met iets lekkers kunnen je hond soms wél de nodige afleiding bieden om even niet aan zijn angst te denken. Stel, je hond heeft schrik van andere honden. Op het moment dat er een soortgenoot komt aangewandeld in de verte, kan je jouw hond naar snoepjes laten zoeken in het gras, in de hoop dat je zo een positieve associatie tot stand brengt. Maar dat kan natuurlijk alleen maar werken wanneer hetgeen je hem aanbiedt een veel grotere waarde heeft dan de negatieve emotie die de andere hond bij hem oproept. 
 
Wanneer de angst van je hond een waarde van -10 heeft en de snoepjes krijgen +5, dan zullen ze niet volstaan om je hond de nodige steun te bieden. Om de angst te neutraliseren moeten de snoepjes een minimumwaarde van +10 hebben, en voor een positieve associatie heb je nóg lekkerdere snoepjes nodig. Je zal dus even moeten zoeken naar de juiste afleiding – lees: snoepjes die je hond kunnen motiveren om zijn aandacht te verleggen, weg van hetgeen hem angst inboezemt. Welke snoepjes dat effect hebben, is niet alleen afhankelijk van hond tot hond, maar ook van het moment van de dag en in welke mate je hond vermoeid, ontspannen of hongerig is.

In een ideale wereld ga je dus telkens op wandel met een rugzak vol snoepjes en lekkernijen waar je je hond mee kan proberen te overtuigen. En dat vraagt natuurlijk wat engagement van de baasjes, die daar niet altijd tijd voor of zin in hebben … Toch is het belangrijk om op voorhand een plan te bedenken voor wat je gaat doen als je bijvoorbeeld tijdens je wandeling een vreemde hond tegenkomt. 
 
 

Last but not least: ken je hond

Elke hond is anders en reageert op zijn eigen manier op bepaalde situaties. Er bestaat dus niet één gouden regel over hoe je het best troost kan bieden aan jouw hond. Om hem zo goed mogelijk te kunnen steunen wanneer hij daar nood aan heeft, is het essentieel dat je zijn karakter door en door leert kennen. 
 
En denk eraan, dit is vooral een probleem voor je hond, niet zozeer voor jezelf. Ga dus niet zuchten omdat hij tegen je opspringt wanneer een andere hond zijn pad kruist of blijft blaffen wanneer hij beneden alleen in zijn bench zit, maar probeer de situatie vanuit zijn standpunt te bekijken. Jouw hond heeft het emotioneel zwaar, voelt zich alleen of verdrietig, en kijkt naar jou om hem op zijn gemak te stellen.