Beestig

Oorsprong: waar komt de ezel vandaan? 

Al onze tamme ezels stammen af van de Nubische wilde ezel of steppe-ezel en van de Somalische wilde ezel, dieren die zowel qua kleur als verschijning erg doen denken aan wat wij als een ‘standaard’ ezel bestempelen. Deze inwoner van het Afrikaanse continent is grijsbruin van kleur, met een donkere aalstreep op de rug, rechtopstaande, stugge manen en een lichtgekleurde meelsnuit. De wilde voorouders van onze ezels zijn bijzonder robuust, maar worden desondanks met uitsterven bedreigd. 
 
Het is al geleden van ongeveer 3.000 voor onze jaartelling dat de eerste ezels gedomesticeerd werden. Als last- en trekdier, ook op moeilijk begaanbare paden, speelden ze een belangrijke rol in het leven van onze voorouders. Het grote voordeel van ezels t.o.v. de runderen die tot dan toe gebruikt werden voor dat werk, is dat de ezel geen herkauwer is en dus veel minder tijd hoeft te spenderen aan eten. 
 
 

Hoe ziet een ezel eruit? 

Je weet vast al wel hoe een ezel eruitziet. Of toch niet? Want hoe groot is een ezel precies? Komen ze in zoveel maten voor als paarden en pony’s? In welke kleuren heb je ezels allemaal? En hoe zit het eigenlijk met muilezels en muildieren? 
 
 

Lichaamsbouw van de ezel 

In grote lijnen lijkt een ezel wat op een paard, maar dan met langere oorschelpen, korte manen (haren aan de bovenkant van de hals), fijne hoeven en een staart die enkel op het einde met een lange pluk haar begroeid is. 
 
 

Grootte en gewicht 

Net zoals paarden, komen ezels voor in allerlei maten: van mini tot maxi. 
 
 

In welke kleuren komt de ezel voor? 

De bekendste ezelkleur is grijs. Meestal loopt er een kruis over de schouders, doorlopend in de manenkam en richting staart. Ook op de benen kunnen strepen voorkomen, een beetje zoals een te warm gewassen zebra. Vaak zijn de snuit en de buik van een ezel wat lichter, maar dat is geen must. 

Behalve in het grijs, komen ezels in nog veel meer kleuren voor. De overige basiskleuren zijn: 
 

• wit/ivoor (met blauwe ogen)
• rood/vos
• bruin 
• zwart

 
Naast de basiskleuren kan de ezel ook witte aftekeningen op het hoofd en de benen tot zelfs grote witte vlekken hebben. 
 
 

Balkende ezels

Een ezel kan erg luid balken, je kan het tot meer dan een kilometer ver horen. Als je ezel aanhoudend balkt, dan is er iets mis. Vaak zie je balkende ezels alleen in de wei staan: ze roepen om gezelschap. Ezels zijn kuddedieren, de beste oplossing voor dit soort overlast is vaak een vriendje zoeken. 
 
 

Wat zijn muilezels en muildieren? 

Het paard en de ezel zijn twee verschillende soorten, maar toch kunnen ze met elkaar paren. Hun nakomelingen zijn meestal niet vruchtbaar en je kan er dus niet verder mee fokken. Een kruising herken je aan de aanwezigheid van kenmerken van beide ouders: de lange oren en korte manen van een ezel en de typische paardenstaart. Meestal lijken de nakomelingen iets meer op hun moeder dan op hun vader. 
 

• muilezel: de vader is een paard en de moeder een ezel. 
• muildier of muilpaard: de vader is een ezel en de moeder een paard. 

  

Huisvesting van de ezel: een stal is noodzakelijk! 

Een ezel is geen paard en op vlak van huisvesting is hij nét iets veeleisender. Van nature komt de ezel voor in droge, warme gebieden en hij is dus niet voorzien op onze wisselvallige winters. In tegenstelling tot bij paarden, is de ezelvacht allerminst waterafstotend. Na een flinke plensbui is de ezel nat tot op de huid, wat nefast is voor zijn gezondheid. Een ruime, droge, windstille inloopstal is dus een must. 

In het wild maken ezels veel kilometers en een paddock, weide of paddock paradise is dus eveneens nodig om het je ezels naar hun zin te maken. Hoe groot die uitloop precies moet zijn, hangt o.a. af van het formaat van je ezels. Reken op een minimum van 1000 vierkante meter voor een koppel ezels. Jawel: een koppel, want een ezel hou je best nooit alleen. Hoe groter je weide, hoe minder snel parasieten een kans krijgen. 
 
Ezels kunnen dus niet goed tegen te veel vocht en dat geldt ook voor hun hoeven. Woon je in waterrijk gebied, dan heb je een goede drainage of verharding nodig voor je ezels – zeker in de winter.
 
 

Voeding: wat eet een ezel? 

In het weideseizoen kunnen ezels gras eten, op voorwaarde dat het gras niet te rijk is en dat de ezels er niet de ganse dag van eten. Anders liggen gezondheidsproblemen zoals overgewicht en hoefbevangenheid op de loer. Ezels ‘maaien’ niet hun ganse weiland kort, maar gebruiken sommige stukken als mestplek. Daar blijft het gras welig groeien. Best weid je je ezels om de week om naar een ander stuk weiland, waarna je de mest verwijdert en de lange stukken gras onderhoudt. 
 
Heb je geen weide ter beschikking of is je weide ontoegankelijk in de winter, dan schakel je over op hooi van goede kwaliteit. Idealiter hebben ezels de ganse dag door toegang tot ruwvoer. Je kan het hooi aanvullen met stro om de energie-inname te beperken zonder dat de verveling toeslaat. Een goede hulp daarbij is ook een slowfeeder of hooinet: daaruit kan je ezel met mondjesmaat ruwvoer plukken zonder zichzelf dik te eten. 
 
Geef naast het ruwvoer ook een vitaminesupplement speciaal voor ezels. Zorg voor voldoende water en likstenen voor extra mineralen wanneer je ezels daar behoefte aan hebben. Je kan ook gaan wildplukken voor je ezel om hem eens extra te verwennen met vers groenvoer. 
 
 

Verzorging: hoeveel tijd heb je nodig om een ezel te verzorgen? 

De verzorging van een kudde ezels is vergelijkbaar met die van een kudde paarden. Dagelijks zorg je voor voldoende voedsel en water, en mest je de stallen en paddock uit. Eenmaal per week verdient de stal een grondiger schoonmaakbeurt en ook de paddock moet minstens wekelijks uitgemest worden. 
 
Tijdens de ruiperiode (in het voorjaar) moet je de dieren flink borstelen om hen te helpen met verharen. Om de 2 maanden moeten de hoeven bijgewerkt worden door een hoefsmid of bekapper die bekend is met ezelhoeven. Voorzie ook jaarlijks een moment om je weidelint te updaten, om de stal volledig te reinigen en om je weide te onderhouden. 
 
De meeste ezels worden niet gebruikt als rij- of lastdier, maar toch genieten ze van wat aandacht. Geef hen dus regelmatig een borstelbeurt, leer hen allerlei handige dingen aan zoals hoefjes geven (je bekapper zal er blij om zijn!) of ga er eens mee wandelen. Kan je hen deze extra aandacht niet geven, richt je ezelverblijf dan zo in dat er regelmatig wat te beleven valt. Denk bijvoorbeeld aan een poel, een zandbak om te rollen, een snoephaag, slowfeeders en een mineralenbuffet. 

Eén, twee of veel ezels? 

Ezels zijn bijzonder sociale dieren en hen alleen houden is een aanslag op hun welzijn. Ze gedijen het best in een kudde met andere ezels, want het zijn totaal andere dieren dan paarden met hun eigen behoeften. Je kan verschillende merries bij elkaar zetten of combineren met één of meerdere ruinen. Hengsten worden best gecastreerd zodat je hen zonder problemen in een ezelgroep kan houden. Let wel op: ezels geloven niet in liefde op het eerste gezicht. Ze hebben tijd nodig om aan elkaar te wennen, bijvoorbeeld in een aangrenzende weide. 
 
 

Kan je ezels samen met paarden en andere dieren houden? 

Ezels worden vaak als gezelschap bij paarden gezet, maar beide dieren spreken een verschillende taal en worden dus niet noodzakelijk beste vrienden. Terwijl paarden vluchtdieren zijn, verstarren ezels bij gevaar. Ze zullen zelfs eerder de aanval inzetten om hun hachje te redden. Omwille van dit licht agressieve kantje, zet je hen best niet samen met kleinere dieren zoals schapen, geiten en kippen (hoewel dat vaak ook goed kan gaan). Ezels raken ook snel gehecht aan hun weidegenoot, ook al is het geen ezel. Dat kan voor problemen zorgen wanneer je met je paard wil gaan rijden. Tenslotte kunnen ezels drager zijn van longworm, zonder dat ze symptomen hebben. Die parasiet is levensgevaarlijk voor paarden. Een goed ontwormingsplan is dus een must als je de twee soorten samen wil houden. Maar vraag je het aan je ezel, dan zal hij altijd kiezen voor een andere ezel om mee samen te hokken. 
 
 

Zijn ezels geschikte huisdieren voor kinderen? 

Ezels kunnen bijten en durven hun benen uitslaan. Ze doen dat misschien wel sneller dan paarden, omdat hun vluchtreflex minder ingebakken zit. Daardoor hebben ezels de reputatie van koppig te zijn. Voed je je ezel op een vriendelijke manier op en met het nodige respect, dan zal je echter zelden problemen ondervinden. Ezels zijn immers erg slimme dieren die graag bijleren. 
 
Ga eventueel langs in een ezelasiel om een ezel te adopteren die beter geschikt is bij kinderen. Koop geen hengst of laat hem castreren indien je kinderen hebt die bij de ezels komen.
 
Leer je kinderen ook de nodige omgangsvormen aan. Laat hen niet roepen of lopen wanneer ze in de stal, weide of paddock zijn. Ga niet achterlangs een ezel maar ga altijd langs het hoofd. 
 
 

Gezondheid: welke ziektes en aandoeningen komen voor bij de ezel? 

Heb je je zinnen gezet op enkele ezels om je leven te verrijken? Hou er dan rekening mee dat deze langoren gemakkelijk 30 à 40 jaar oud kunnen worden. Er zijn zelfs ezels die de kaap van 50 halen! 
 
Ezels laten veel minder snel zien dat ze zich niet goed voelen dan een paard. Bel daarom bij de minste gedragsverandering de dierenarts. Vaccineer je ezels tijdig, laat jaarlijks zijn tanden nakijken en stel samen met je dierenarts een goed ontwormingsplan op. 
 

• Er zijn verschillende parasieten waar ezels mee te maken kunnen krijgen. Longworm is soms aanwezig zonder de ezel ziek te maken, maar kan wel andere diersoorten besmetten. Zie je huidproblemen opduiken, dan heeft je ezel mogelijk last van luizen, mijten of schimmels. Daarnaast kunnen ezels, net zoals paarden, last krijgen van zomereczeem. 

  

• Net zoals veel pony’s zijn ezels extra vatbaar voor hoefbevangenheid. De dieren proberen het gewicht van hun tenen te halen door naar achteren te hellen. Deze pijnlijke ziekte kan je voorkomen door een sobere (maar volledige) voeding aan te bieden. 

  

• Ezels zijn ook extra gevoelig voor rotstraal, een hoefaandoening die veroorzaakt wordt door vochtige leefomstandigheden. Voorzie een goed gedraineerde, deels verharde ondergrond om dit leed te voorkomen. 

  

• Koliek is een dodelijke darmaandoening die er bij ezels vaak net iets anders uitziet dan bij paarden. Een ezel met buikkrampen wil niet eten, zweet, ademt versneld, gedraagt zich apathisch en gaat vaak liggen, maar rollen en rondschoppen doet hij minder. 

 
 

Waarop letten als je een ezel koopt? 

Het belangrijkste om over na te denken vooraleer je een schattige ezel mee naar huis brengt, is of je hem tot het einde van zijn dagen kan verzorgen (samen met zijn noodzakelijke vriendje). Denk ook vooraf na waar je je nieuwe dieren kan huisvesten en of je die plek ooit kan kwijt geraken. Tenslotte is het ook belangrijk om een betrouwbare petsitter te hebben, want een ezel kan meestal niet mee op weekend of op vakantie. 
 
Voor je tot een aankoop overgaat, is het handig om bij enkele ezeleigenaars kennis te maken met de diersoort. Zij kunnen je ook tips geven voor goede adressen om een ezel te kopen én kunnen samen bekijken of je een geschikte ezeleigenaar bent. 
 
Is de kogel door de kerk en ga je op zoek naar enkele ezels? Dan kan je terecht bij een particulier, een hobbyfokker of een ezelopvang. Kies voor een ezel die minstens tien maanden oud is, groot genoeg om weg te gaan bij de moeder. Vraag naar de papieren van je toekomstige weidebewoner en check of het dier gechipt en gevaccineerd is. Neem eventueel een expert mee om een eventuele aankoop, maar hou ook rekening met je gevoel. En daarmee bedoelen we absoluut niet dat je een zielige ezel mee naar huis moet nemen - integendeel! Kies voor een gezond, goed gefokt dier dat met liefde werd grootgebracht. Wie uit medelijden koopt gaat vaak een lange lijdensweg tegemoet en houdt erbarmelijke leefomstandigheden mee in stand.