Beestig

Tegen welke ziektes kan je je kippen vaccineren?

Eerst en vooral moet je weten dat er bij hobbykippenhouders veel minder wordt gevaccineerd dan in de industriële kippenkwekerijen. Daarnaast is er ook veel discussie tussen kippenhouders onderling en ook bij dierenartsen over welke vaccinaties al dan niet nuttig zijn.

Er zijn een aantal vaak voorkomende ziektes bij kippen waar vaccins tegen bestaan:
 

• Ziekte van Marek: deze zeer besmettelijke ziekte wordt veroorzaakt door een herpesvirus en is een van de meest voorkomende aandoeningen bij pluimvee. De zenuwen worden aangetast, er vormen zich tumoren in de organen of de iris van het oog raakt aangetast.
   
• Paramyxo of pseudo-vogelpest: dit virus lijkt qua symptomen heel erg op de echte vogelpest of vogelgriep – denk maar aan ademhalings- en evenwichtsproblemen. Paramyxo is wel minder dodelijk dan de echte vogelgriep.
   
• Pokken: een heel besmettelijke aandoening die door stekende insecten zoals muggen en bloedluizen wordt overgebracht en zich zowel uit- als inwendig (pokkendifterie) kan manifesteren.
   
• Infectieuze bronchitis: een besmettelijke aandoening van de voorste luchtwegen, die veroorzaakt wordt door een coronavirus (niét Covid-19) en leidt tot ademhalingsproblemen, nierschade of afwijkende eieren.
   
• Coccidiose: een ziekte die veroorzaakt wordt door een darmparasiet en de kip opzadelt met (soms bloederige) diarree. In ernstige gevallen kan de kip overlijden aan coccidiose.

Tegen welke ziektes zou je je kippen moéten vaccineren?

Pokken

Deze ziekte geeft in zijn uitwendige vorm enorme korsten op de kale plaatsen van het lichaam van de kip, zoals de kop en de kopversierselen. Wanneer deze wonden secundair bacterieel geïnfecteerd raken, beginnen ze te etteren en raken de ogen helemaal dicht zodat ze niets meer kunnen zien. Door de pijn wordt ook eten moeilijk. Met antibiotica kan de bacteriële bij-infectie behandeld worden. Verder moeten vooral pijnstillers het ongemak bij de kip zoveel mogelijk verlichten, in combinatie met een verzorgende zalf om de korsten te verzachten. Gaat het om pokkendifterie, dan krijgt de kip gele plekken in de keel en de luchtwegen. In tegenstelling tot bij de uitwendige pokken is deze inwendige variant zo goed als altijd dodelijk. Gelukkig komt pokkendifterie veel minder vaak voor bij kippen dan uitwendige pokken.

Het kan twee tot vier weken duren vooraleer een kip volledig genezen is van pokken. Bovendien neemt de kans op besmetting jaar na jaar toe – het afgelopen jaar was de omvang van de pokkenepidemie zelfs nooit eerder gezien – dus loont het zeker de moeite om je kippen ertegen te vaccineren. Dit vaccin is trouwens heel makkelijk toe te dienen, wat in het voorjaar (april-mei) dan ook standaard gebeurt bij de meeste dierenartsen, omdat dan het muggenseizoen van start gaat.

Paramyxo of pseudo-vogelpest

Met ademhalingsproblemen, evenwichtsproblemen en uiteindelijk sterfte lijkt deze ziekte qua symptomen heel erg op de échte vogelpest of vogelgriep – een heel besmettelijke en dodelijke aandoening waar niet tegen kan gevaccineerd worden. Is er sprake van een uitbraak van de echte vogelgriep in een bepaalde regio, dan wordt er een schutkring bepaald waarbinnen alle pluimvee gevaccineerd moet worden tegen pseudo-vogelpest. Een vaccinatie tegen paramyxo is trouwens ook verplicht als je met je kippen naar markten of tentoonstellingen wil gaan, zodat je dit virus niet kan verspreiden onder het andere aanwezige pluimvee.

Het vaccin tegen paramyxo kan je bij kuikens toedienen vanaf een leeftijd van drie weken en dient jaarlijks herhaald te worden. Vaak zal de dierenarts het vaccin tegen pokken combineren met dat tegen pseudo-vogelpest, zodat je maar één keer moet langsgaan voor de vaccinatie van je kippen.
 
 

Welke vaccins zijn niet nodig of haalbaar voor hobbykwekers?

Ziekte van Marek

Voor hobbykippenhouders is dit lastig omdat je het vaccin tegen de ziekte van Marek op dag één van het leven van de kip moet toedienen, dus meteen zodra het kuiken uit het ei komt. Bovendien moet dit vaccin op een zeer lage temperatuur bewaard worden, wat in de meeste dierenartsenpraktijken niet mogelijk is. Het vaccin zal niet werkzaam zijn wanneer de kuikens al twee of drie dagen oud zijn of wanneer het op een te hoge temperatuur wordt bewaard. In de industriële kippenkwekerij wordt dit vaccin wél toegediend, omdat daar elke dag zo’n 5.000 kuikens tegelijk uit het ei komen, wat het makkelijker maakt om het vaccineren te plannen en uit te voeren. Op kleine schaal is dit echter niet haalbaar en bovendien erg duur. 

Coccidiose

Voor het vaccineren tegen coccidiose geldt een beetje hetzelfde verhaal als bij de ziekte van Marek: je moet meteen een grote verpakking van het vaccin openen, wat financieel niet interessant is als je maar enkele kippen hebt. Daarnaast zitten er ook maar een aantal stammen van coccidiose in het vaccin, dus kan je jezelf de vraag stellen hoe efficiënt het je kippen tegen dit parasitaire virus beschermt. Vaak is het dan beter dat je kippen zelf immuniteit opbouwen aan de hand van de coccidiose die in hun omgeving voorkomt. De meeste privé-eigenaars vaccineren hun kippen dus niet tegen coccidiose.
 
 
Wil je voorkomen dat je kippen allerlei ziektes krijgen die door wormen verspreid worden? Dan is het een goed idee om ze één of twee keer per jaar te laten ontwormen.