Beestig

 
 

Oorsprong: waar komt de leghorn vandaan? 

Wist je dat kippen afstammen van dinosauriërs? En zij overleefden de oerknal wel (of laten we daar toch vanuit gaan). De leghorn paradeert zo ook al even rond op onze aardbol, waardoor er in de loop van de geschiedenis verschillende leghorntypes zijn ontstaan. De roots van deze kip liggen echter in Italië, in de streek Livorno. In de 19de eeuw werden ze geëxporteerd naar het beloofde land, de Verenigde Staten van Amerika, waar het ras werd gekruist met andere rassen. Allemaal met één doel: de eierproductie serieus aanzwengelen.
 
Zodra de Amerikaanse leghorn een succes werd, veroverde ze ook Europa. Deze new and improved kip werd opnieuw de Atlantische Oceaan overgestuurd in de 20ste eeuw, waar ze veel werd ingezet voor grootschalige eierproductie. Bij aanvang van de 20ste eeuw waren 70% van alle eieren afkomstig van de onwezenlijk sterke leghorn. Deze soort is helaas dus vaak de dupe van legbatterijen, maar er is een streepje hoop aan de horizon. Steeds meer mensen hebben kippen in de tuin en de leghorn is een populaire gast in die kippenrennen. Zo kan de leghorn echt tot haar recht komen als leuk gezelschapsdier in plaats van als eiermachine.
 
 

Hoe ziet een leghorn eruit? 

Lichaamsbouw van de leghorn

De leghorn heeft steeds gele poten, een rode hanen- of hennenkam en intense ogen. De lichaamsbouw van de leghorn is echter afhankelijk van het type:
 

• De Amerikaanse leghorn heeft een grotere staart dan haar Europese familie. Vooral de haan heeft uitgesproken sierveren aan de staart. De kam is ook minder vlezig en valt bij hennen om langs één kant (bij hanen blijft die mooi rechtop staan). Verder heeft deze slanke kip roodbruine ogen en een gele snavel.

 

• De Nederlandse leghorn heeft net zoals de Amerikaanse variant een unieke kam. De kam is een stuk groter, maar valt op een gelijke manier naar een zijkant toe aan de kamhiel bij de hennen. Haar lichaam is breed vanvoor, maar vernauwt zich naar de staart toe. De ogen zijn oranje tot roodachtig.

 

• De Britse leghorn vertoont veel gelijkenissen met het Nederlandse type: een hangende kam bij de hennen en roodbruine ogen. Ze is wel iets zwaarder gebouwd dan de andere soorten en de kam is forser en vleziger.

 
Van de 3 leghorntypes bestaan er ook verschillende krielen. Ze zijn een stuk kleiner, maar vertonen veelal dezelfde uiterlijke kenmerken.

Grootte en gewicht 

De leghorn weegt gemiddeld tussen de 2 en 3 kilogram. Hanen kunnen nog 0,5 kilogram meer wegen. Krielen wegen niet meer dan 800 gram.
 
 

In welke kleuren komt de leghorn voor? 

Alle types komen voor in verschillende kleurslagen, al worden ze niet allemaal erkend in de Benelux. Zo wordt de Amerikaanse leghorn enkel erkend in het wit; de krielen mogen ook buff zijn (egaal, warm goudgeel). De Britse variant wordt ook enkel in het wit erkend, de krielen kunnen dan weer enkel een zwarte kleurslag hebben.
 
Het Nederlandse type wordt in maar liefst 22 kleurslagen erkend:
 

• Egale kleuren: wit, zwart, blauw, buff en rood

 

• Patrijs en variaties: zilverpatrijs, geelpatrijs, bruinpatrijs, blauwpatrijs, Isabelpatrijs, koekoekpatrijs, koekoekzilverpatrijs, witpatrijs, patrijs met goudflitter, zilverpatrijs met zilverflitter en blauwpatrijs met goudflitter

 

• Met andere patronen: witbont, gestreept, porselein, wit-zwart columbia (gekleurde veren in het halsbehang) en buff-zwart columbia

 
 

Huisvesting van de leghorn

Leghorns zijn actieve kippen en hebben de ruimte nodig om die energie kwijt te kunnen. Het zijn bovendien uitstekende vliegers, dus je zet ze best in een afgesloten kippenren met een hoog net. Zo gaan je kippen niet op stap in je straat en zijn zij beschermd van wilde vogels die vogelgriep kunnen meebrengen. Zorg voor een scharrelruimte van minstens 15 vierkante meter per 2 kippen. Voorzie ook steeds een drinkbak met dagelijks vers water. Kippen baden ook graag, maar doen dat niet in water. Wel in zand! Maak dus een fijn plekje met schoon zand, zodat je huisdieren zich kunnen uitleven.
 
Een hok voor twee kippen moet minstens 3 vierkante meter groot zijn. De algemene regel is wel: hoe meer ruimte de dieren hebben, hoe beter. Vanaf 6 kippen en een additionele haan (vraag toestemming aan je buren!), zal je wellicht zelf iets in elkaar moeten bouwen of een hok laten maken bij een schrijnwerker. De ingang en slaapplaats zijn best een tiental centimeter verwijderd van de bodem om tocht te vermijden. Zorg dus ook voor een looprekje naar de ingang. Het hok moet goed afgesloten worden in de avond om roofdieren buiten te houden. De muren van het hok veeg je in met witkalk tegen bloedluis. 
 
Dan naar de inrichting van het hok. De zitstokken voor leghorns zijn zo’n 5 à 7 centimeter breed en 1 meter lang voor 3 kippen. Plaats ze allemaal op eenzelfde hoogte, want anders zal de ene kip hoger willen zitten dan de anderen en ontstaan er ruzies. De stokken hangen niet tegen de wand om beschadigde staartveren te voorkomen. De bodem wordt bedekt met zaagsel, scherp zand, stro of vlas. De bodembedekking moet regelmatig ververst worden, maar door een ‘mestplankje’ onderaan de zitstokken te installeren zal de bedekking langer meegaan. 
 
 

Voeding: wat eet een leghorn? 

Je kan leghorns granenmix geven en mag aangevuld worden met groenvoer. Zo bevorder je de natuurlijke leg zonder het reproductiesysteem te overbelasten. Tijdens de rui kan het zijn dat je kippen meer trek hebben, maar dat is geheel normaal. De rui is enorm vermoeiend en de beestjes kunnen in die periode dus alle energie gebruiken in de vorm van extra eiwitten. Voorzie in het hok ook een bakje grit. Grit is rijk in kalk en dat heb je nodig als je stevige, witte eierschalen wil.

Verzorging: wat is de levensverwachting van een leghorn en hoe verzorg je deze kip? 

Leghorns worden gemiddeld 6 jaar oud en zijn heel onderhoudsvriendelijk. Je geeft hen tweemaal daags graan en elke ochtend vers water. Door de actieve aard van leghorns durven ze wel op te springen wanneer het etenstijd is. Laat je dus niet afschrikken door hun kakelend enthousiasme. Ze kunnen zeker tam gemaakt worden, maar het kost wat meer tijd dan bij sierkippen. Tijdens de rui kunnen ze zich wel wat rustiger gedragen. De periode blijft 2 maanden duren en je huisdieren zullen fysiek wat veranderen. De kam wordt bleker en de lellen verkleinen. 
 
Controleer regelmatig je kippen. Hou de poten schoon en knip te lange nagels bij met een gespecialiseerde tang. Let ook op dat de snavel mooi geel is en dat de vlezige kam en lellen een mooie rode kleur hebben. Merk je toch eigenaardigheden op, twijfel dan niet om naar de dierenarts te gaan.
 
 

Eén, twee of veel leghorns?

Kippen zijn echte groepsdieren. Hou ze dus nooit alleen als je ze een gelukkig bestaan gunt. Vanaf 4 à 6 kippen is het aangeraden om een haan in huis of tuin te nemen. Zijn ‘kukeleku’ mag dan misschien niet het aangenaamste geluid zijn om mee wakker te worden, hij zorgt wel voor een hiërarchie of pikorde in de uitloop. Zo vermijd je vinnig kibbelgedrag en zijn de hennen minder gestresseerd. Let wel op met jonge, broedgrage hennen en een hitsige haan als je niet op kuikens rekent. De vrouwelijke leghorns groeien niet alleen snel, ze zijn ook nog eens vroegrijp. 
 
Als je nieuwe kippen wil introduceren, doe je dat gepland. Hou de kippen eerst 2 weken apart. Plaats ze na die quarantaineperiode in hetzelfde hok als de rest, maar doe dat ‘s nachts. Zo zullen ze sneller aanvaard worden in de groep. Er zullen wel wat ruzies zijn in het begin, maar dat is simpelweg de werking van een pikorde.

Gezondheid: welke ziektes en aandoeningen komen voor bij de leghorn? 

Leghorns, net als andere legkippen, zijn best taaie beesten. Ze kunnen heel wat verdragen, maar zijn ook niet immuun tegen de gruwelijkheden van de natuur. Leer daarom je huisdieren goed kennen, zowel op uiterlijk vlak als op karakter. Zo kan je tijdig een de dierenarts opzoeken wanneer je veranderingen opmerkt. Als je een kip moet vervoeren in de auto, moet je ze eerst zien te vangen. Bij een verzwakte kip zal dat misschien geen uitdaging zijn, maar we geven het toch graag mee. Grijp de kip met beide handen langs het lichaam vast en duw ze zachtjes naar beneden, zodat zich neer zal zetten. Eens je de techniek door hebt, wordt het een koud kunstje!
 
De meest voorkomende ziektes en kwaaltjes bij leghorns zijn: 
 

• Kalkpoten: veroorzaakt door mijten en geen pretje om te zien. De poten krijgen witte korsten en worden gevoeliger voor andere infecties. Als je niet op tijd handelt, worden de korsten zo dik dat de kip niet meer kan wandelen.

 

• Vogelgriep: een ziekte die ieder jaar uitbreekt en vele slachtoffers maakt. De ziekte valt het beste te vermijden door de ophokplicht te volgen.

 

• Ademhalingsproblemen: die hebben verschillende oorzaken. Bacteriën, virussen en parasieten kunnen ervoor zorgen dat de snavel verstopt geraakt met dik snot, maar ook tocht en een gebrek aan hygiëne kunnen ademhalingsproblemen veroorzaken. 

 

• Uitwendige parasieten, zoals mijten, vlooien en bloedluis. Die laatste zuigt ‘s nachts wanneer de kippen op stok zitten hun bloed. Dat zorgt voor irritaties en uiteindelijk resulteert het in bloedarmoede. Je kip moet zonder twijfel naar de dierenarts en het hok moet volledig gereinigd worden met een pesticide.

 

• Inwendige parasieten, zoals spoel-, haar- en lintwormen. De parasieten, genesteld in de maag en darmen, veroorzaken vermagering, opgezette veren en een vermindering of stop in de eiproductie. Door regelmatig te ontwormen kan je dit probleem voorkomen. 

 

• Legnood

 
 

Waarop letten als je een leghorn koopt? 

Leghorns zijn populair bij eiproducenten, kippenhouders en gezinnen die verzot zijn op een spiegeleitje in de ochtend, zeker in Nederland. Een goede fokker vinden is dus geen probleem. Een kip houden doe je niet zomaar, maar met een goede voorbereiding is het een ‘eitje’:
 

• Omhein de kippenren vooraf en maak het hok gebruiksklaar. Zo hoeven je nieuwe huisdieren niet langer dan nodig in een kooi of doos zitten.

 

• Heb je een composthoop? Scherm die dan goed af, want je kippen zullen er gaan rondpikken op zoek naar restjes. Die zullen ze zeker vinden, maar zullen ze niet allemaal goed verteren. Rijst, brood, prei en ajuin verstoppen de darmen.

 

• Overweeg ook een haan aan te kopen (of te adopteren) als je meer dan 4 hennen in de tuin neemt. 

 

• Alle gekheid op een zitstokje, ook kippen kan je adopteren uit een asiel of dierenopvang! Het klinkt misschien vreemd, maar ook die beestjes zijn net als duizenden honden en katten op zoek naar een warme thuis.

 
 

Nog meer kippen om je tuin op te leuken:
 

• Cochin: een zachtaardige kip met een imposant uiterlijk. Ze heeft een dikker verenkleed dan de leghorn, maar met haar mooie 170 eieren per jaar komt ze niet in de buurt van het record van de legkampioen.

 

• Wyandotte: ook een legkip in hart en nieren, maar een stuk knuffelbaarder. Haar veren zijn steeds afgelijnd met een donkere kleur en hebben een zachtere vulling. Een verenkleed om u tegen te zeggen!

 

• Araucana: een vreemde vogel zonder meer. De Araucana is een energiebom met Zuid-Amerikaans temperament. Ze legt 180 eieren per jaar en, o ja, ze hebben een blauwe eierschaal.