Beestig

Wat is fructaan?  

Fructaan is een bouwsteen van planten die behoort tot de suikers of ‘koolhydraten’. Het is een verbinding die de plant aanmaakt via fotosynthese, door CO2 uit de lucht op te nemen en met behulp van lichtenergie aaneen te rijgen tot moleculen met als hoofbestanddelen koolstofatomen en waterstofatomen. Typisch voor een fructaanpolymeer is dat het bestaat uit verschillende fructosemoleculen (druivensuiker) en één sucrosemolecule (gewone suiker). 
 
 

Wanneer is er veel fructaan aanwezig in het gras? 

Wanneer de temperaturen laag zijn, maar de zon uitbundig schijnt, slaan grassen fructaan op als energiereserve. Die weersomstandigheden zijn typisch voor het vroege voorjaar en de late herfst, wanneer het ‘s nachts nog kan vriezen. Omdat het ‘s nachts zo koud is, kan het gras het overdag aangemaakte fructaan niet gebruiken om verder te groeien. Pas wanneer hij weer lekker opgewarmd is, gaat het fructaangehalte weer met mondjesmaat naar beneden omdat het gras weer begint te groeien. Tijdens een zachte nacht blijft het gras daarentegen doorgroeien, waardoor het fructaan wel aan een gelijkmatig tempo wordt opgebruikt. Ook op bewolkte dagen loop je veel minder risico. 

Waarom is een verhoogd fructaangehalte gevaarlijk voor paarden? 

Paarden die gevoelig zijn voor de opname van suikers, bijvoorbeeld omdat ze insulineresistent zijn of een verleden hebben van hoef- of spierbevangenheid, kunnen ernstige hinder ondervinden van een verhoogde fructaanaanwezigheid in het gras. Door het teveel aan suikers dat in hun lichaam terecht komt, stijgt de bloedsuikerspiegel en de hoeveelheid suikers in hun darmen. 
 
Hoewel gezonde paarden meestal in staat zijn om het suikergehalte in hun lichaam te reguleren, is toch enige voorzichtigheid geboden in het begin van het weideseizoen. Op dat moment is hun lichaam nog niet gewend aan de enorme suikerboost die ze op gras kunnen binnenkrijgen. Zet je paard daarom in het begin van de lente slechts korte tijd op de weide op een moment dat het fructaangehalte zo laag mogelijk is (zie verder). Je kan ook de grasinname van je paard beperken door het een graasmasker aan te meten of door slechts een kleine strook gras per keer aan te bieden. 
 
In het voor- en het najaar zijn steeds meer paardeneigenaren zich bewust van het risico op een verhoogde fructaanindex. Toch is het belangrijk om het hele jaar door alert te zijn, want niet alleen temperatuur en zonlicht hebben een invloed. Zo zijn er best wel momenten te vinden waarop je paard in de ‘kritieke’ periode veilig op de wei kan, terwijl er ook in de hoogzomer momenten zijn waarop de fructaanindex de pan uitswingt. 
 
 

Wat is de fructaanindex en waar kan je hem raadplegen? 

Om zeker te zijn wanneer er een verhoogd risico is voor jouw paarden, kan je onderstaande kaart van Nederland en Vlaanderen raadplegen waarop de ‘fructaanindex’ aangeduid wordt. De kaart wordt dagelijks aangepast volgens het weertype, zodat je kan bepalen in hoeverre jouw locatie een risico vormt. Opgelet: deze kaart geeft de gemiddelde toestand weer voor een gezonde, goed onderhouden weide met ‘normaal’ gras. Gebruik ook steeds je gezond verstand en wees je bewust van mogelijke schommelingen. Extra voorzichtigheid is geboden bij paarden en pony’s die suikergevoelig zijn, last hebben van zomereczeem of zelf hun suikerspiegel niet kunnen regelen. 
 
Deze kleurcode geeft de fructaanindex weer van laag naar hoog: groen - lichtgroen - geel - oranje - rood - paars. Elke tien minuten wordt de kaart bijgewerkt volgens de meest actuele weersinformatie, gemeten met gesofisticeerde meteo-toestellen op naburige vliegvelden.