Beestig

De allereerste hoefijzers waren reeds in zwang voor onze jaartelling. Paarden vormden toen het belangrijkste transportmiddel over land en moesten soms erg lange afstanden afleggen met zware lasten. Door ijzer te smeden naar de vorm van hun voeten en die in het ongevoelige deel van de hoef te nagelen, konden de paarden langere tijd werken zonder pijnlijke voeten. 
 
Ook nu nog is het aanmeten van hoefijzers een ambachtelijke job: de ijzers worden verwarmd in een gloeiend hete smeedoven en vervolgens met hamer en aambeeld op maat geslagen. Maar deze aloude traditie komt steeds meer onder vuur te liggen, want het wordt alsmaar duidelijker dat de nadelen groter zijn dan de voordelen. 
 
Toch vinden veel paardenliefhebbers het moeilijk om de knoop door te hakken naar een blootsvoets paardenleven. Onze ijzerdrang lijkt wel erfelijk belast en hoefijzers blijven ingeburgerd tot op hoog niveau, al zijn zelfs daar tegenwoordig pioniers te vinden die het anders doen. Het Zweedse jumpingteam won dit jaar zelfs goud op de Olympische Spelen in Tokyo met twee ijzerloze paarden, waarvan er één individueel zilver won. Zulke voorbeelden plaveien de weg voor de toekomst: misschien wordt ijzerloos rijden ooit wel het nieuwe normaal!
 
 

Wat zijn de nadelen van hoefijzers? 

Vraag de gemiddelde ruiter wat de voordelen zijn van hoefijzers en je krijgt waarschijnlijk een selectie uit volgende antwoorden te horen: ze beschermen de hoeven van het paard, voorkomen dat de hoeven afbrokkelen, bieden verlichting bij medische problemen, kunnen gebruikt worden om kalkoenen (een soort ‘spikes’) te bevestigen voor meer grip op gras … Alleen gaan al die voordelen voorbij aan de oorzaak van de problemen die men wil behandelen met hoefijzers.
 
Paardenvoeten zijn het prachtige resultaat zijn van een honderdduizenden jaren evolutie. Wilde paarden lopen dag in dag uit met blote hoeven op grillig terrein, zonder extra bescherming. Een hoef kan haar functie dan ook het beste uitvoeren wanneer ze niet gehinderd wordt in haar beweging door een ijzer. De pompende werking van dit ingenieuze orgaan vergt immers dat de hoef niet alleen verticaal, maar ook horizontaal kan uitzetten op het moment dat de hoef de grond raakt. Bovendien verrichten ook straal, zool en steunsels een belangrijke rol in dit proces van dempen en schokken absorberen, die ze niet of niet goed kunnen uitvoeren bij een traditioneel beslag.
 
 

Voorwaarden voor een goed functionerende paardenvoet

In de meeste gevallen worden ijzers aangemeten uit gewoonte of gemak, maar ook bij een slecht functionerende hoef wordt snel naar hoefijzers gegrepen. De vraag is echter: waarom doet die hoef haar werk niet naar behoren? Dat ligt vaak aan twee zaken: de manier waarop de hoef bekapt wordt en de manier waarop we tegenwoordig paarden houden.

Door in de natuurlijke behoeften van je paard te voorzien, neem je meteen heel wat struikelblokken weg: 
 

• Geef je paard een uitgebalanceerde voeding die afgestemd is op zijn noden. De meeste van onze paarden hebben voldoende aan een sober dieet van ruwvoer, aangevuld met de nodige vitamines en mineralen.
   
• In de natuur bewegen paarden zowat de ganse dag door, wat de doorbloeding in de hoef bevordert. Zet je paard dus zo weinig mogelijk op stal, zelfs niet wanneer het revalideert. Moedig beweging aan door ruwvoer de ganse dag beschikbaar te stellen op verschillende plaatsen. 
   
• Verschillende ondergronden in je paddock (paradise) zorgen voor een natuurlijke stimulatie en slijtage van de hoef. Denk bijvoorbeeld aan gras, zand, tegels, een bak met grind … 
   
• Met de juiste manier van bekappen, die een natuurlijke slijtage nabootst, ondersteun je de verschillende structuren in de hoef om hun functie naar behoren uit te oefenen. Dat bevordert een natuurlijk bewegingspatroon van de hoef.
   
   

Hoe maak je de overstap van hoefijzers naar ijzerloos? 

Wanneer bovenstaande voorwaarden vervuld zijn, kan je geleidelijk aan de overstap maken. Verwacht niet dat je paard van de ene dag op de andere gewend is aan zijn naakte hoeven, maar geef het de tijd om te wennen. Zet je sportieve ambities in die periode even op een laag pitje zodat je je paard de juiste ondersteuning kan bieden. De vrijgekomen tijd kan je bijvoorbeeld gebruiken om een cursus te volgen over de werking van paardenhoeven. Zo ben je op de hoogte van wat de hoefsmid of bekapper doet, kan je hem gericht vragen stellen en ben je zelf in staat om (indien nodig en gewenst) de hoeven van je paard zelf bij te werken tussen de bekappingen door.
 
Indien je paard op vier ijzers staat verwijder je best eerst de achterste hoefijzers. Volg de vooruitgang van je paard gedurende een paar maanden op onder de professionele begeleiding van een bekapper die gespecialiseerd is in blote voeten. In die eerste periode is het de bedoeling om zo weinig mogelijk in te grijpen en de hoef zichzelf op een natuurlijke manier te laten aanpassen. Mogelijk moet je minimaal bekappen en hier en daar wat bijvijlen. Als dat goed gaat, kan je ook de voorijzers verwijderen. Door niet alle vier de ijzers tegelijk te verwijderen, is de kans veel kleiner dat je paard er hinder van ondervindt.
 
 

Kan ieder paard zonder hoefijzers? 

Paarden zijn ervoor gemaakt om zonder hulpmiddelen door het leven te gaan, maar hoe goed een paard het doet zonder bescherming hangt af van individu tot individu. Sommige paarden hebben uit zichzelf een goede houding en vergen weinig werk aan hun blote voeten, bij andere paarden is er wat meer bijsturing nodig. Hoe langer een paard ijzers gedragen heeft, hoe meer tijd er doorgaans nodig is om de hoeven te ‘resetten’. 
 
Sommige paarden hebben blijvend bescherming nodig tijdens het sporten omdat hun hoeven broos, brokkelig of gevoelig zijn. Zij zijn gebaat met een vorm van bescherming die niet permanent aan de hoef vast zit en je alleen hoeft te gebruiken tijdens de training. Ga dan op zoek naar een goede hoefschoen die de natuurlijke hoeffunctie niet belemmert zoals een ijzer dat doet. Er is voor elk paard wat wils: hoefschoenen bestaan in alle maten en vormen. Net zoals je een zadelpasser laat komen om een goed passend zadel te vinden, zijn er hoefschoenpassers die voor jou op zoek gaan naar het ideale schoeisel. De meeste barefoot paarden dragen hun hoefschoenen enkel tijdens het sporten, maar voor medische toepassingen bestaan er hoefschoenen die je paard de ganse dag kan dragen gedurende een bepaalde periode. 
 
Wat denk je, durf jij de overstap aan?