Beestig

 
Verschillende types nierproblemen

 
Nefrocalcinosis of nierstenen 

Nierstenen ontstaan wanneer er een te hoge concentratie van bepaalde stoffen – meestal calcium – aanwezig is in de urine. Die stoffen klitten dan samen en vormen letterlijk kleine steentjes. Bij konijnen komen nierstenen regelmatig voor, maar dat hoeft niet meteen een probleem te zijn. Zolang die stenen in de nier zitten, zijn ze subklinisch aanwezig en heeft het konijn er amper last van. Op een gegeven moment bestaat echter de kans dat die steentjes vanuit de nier naar de blaas willen en onderweg blijven steken. Dan spreken we van een niercrisis, wat behoorlijk pijnlijk kan zijn. Eens ze in de blaas zitten, worden de steentjes doorgaans wel uitgeplast, tenzij ze daar verder groeien en steeds groter worden. In dat geval moet de dierenarts ze operatief verwijderen. 

Infectie van de nieren

Ook ontstekingen kunnen voor nierproblemen zorgen bij konijnen. Pyelonefritis of nierbekkenontsteking is een ontsteking die ontstaat vanuit het bloed en zich vervolgens verspreidt naar de nieren. We spreken dan van een bloedvergiftiging. Anderzijds kan er ook sprake zijn van een opstijgende infectie vanuit de blaas, maar dat is minder waarschijnlijk. In beide gevallen zal je konijn veel pijn ondervinden, al is dat een lastig vast te stellen symptoom: konijnen zijn immers prooidieren die instinctief hun pijn verbergen om roofdieren niet op ideeën te brengen. 
 
Merk je dat je konijn plots wat rustiger is, minder eet, meer drinkt en abnormaal gevormde keutels maakt? Dan plan je best een bezoekje aan de dierenarts, want dit zijn signalen die op een nierinfectie kunnen wijzen. Om een diagnose te stellen, zal de dierenarts een staaltje van de urine nemen waar hij een kweekje mee maakt. Zit er een bacterie in? Dan gaat het om een bacteriële nierbekkeninfectie.
 
Er zijn ook bepaalde parasieten die een nierontsteking kunnen veroorzaken, zoals Encephalitozoon cuniculi – of E. cuniculi in de volksmond. Dit is dé parasiet bij konijnen, waar heel veel om te doen is. Veel mensen kennen hem als de veroorzaker van bepaalde zenuwsymptomen: een scheve kop, slepende achterpoten, epileptische aanvallen … Maar eigenlijk is dit bij konijnen voornamelijk een nierziekte. Bij nier- of blaasproblemen is het dan ook belangrijk om deze parasiet snel een halt toe te roepen. 

Nierkanker

Konijnen met kanker zijn eerder een zeldzaamheid – op baarmoederkanker na, want die komt bij één op de twee konijnen boven de vijf jaar voor – maar nierkanker komt per uitzondering wel eens voor. 
 
 

Slijtage door ouderdom

Net als bij mensen treedt er ook bij konijnen op leeftijd slijtage van de organen op. Bij oudere konijnen zullen dus ook de nieren minder goed beginnen te functioneren. Gelukkig hebben nieren een tamelijk grote reservecapaciteit: alle diersoorten hebben er twee gekregen, maar we hebben eigenlijk maar een halve nier nodig. Bij zoogdieren gaan de nierwaarden in het bloed pas stijgen wanneer 75% van de twee nieren samen niet meer werkt, en dan pas krijg je problemen. Zolang dat niet het geval is, blijven de bloedwaarden normaal. Helaas betekent dat ook dat wanneer je met je konijn bij de dierenarts komt, de nierproblemen dikwijls al vergevorderd zijn. 
 
 

Hoe kan je een nierprobleem tijdig vaststellen?

Een nier die kapot is, blijft kapot. Ook bij mensen is dat zo: wanneer je nier niet meer werkt, ga je aan de dialyse en wanneer dit niet helpt, volgt een transplantatie. Helaas is het niet mogelijk om te dialyseren of te transplanteren bij dieren. Daarom is het des te belangrijker om nierfalen bij konijnen in een vroeg stadium op te sporen.

Preventief nieronderzoek

De dierenarts zal je steeds aanraden om vanaf een bepaalde leeftijd met je konijn langs te komen voor een senior-check. Heb je een groot konijn, dan is dit al nodig zodra het drie of vier jaar oud is. Bij een klein konijn hoef je pas vanaf een leeftijd van vijf à zes jaar op controle. Door preventief het bloed en de urine van je oudere konijn alvast eens te onderzoeken, kunnen problemen vroegtijdig opgemerkt worden. Symptomen tonen zich namelijk pas maanden of zelfs jaren later, wanneer de problemen al veel verder gevorderd zijn. Duiken er tijdens de senior-check al tekenen van nierproblemen op, dan kunnen die meteen behandeld worden om latere schade te beperken.
 
 

Acute nierproblemen

Ook op jongere leeftijd kunnen konijnen problemen krijgen met hun nieren, zoals nierstenen, bacteriële infecties of parasieten. Een opvallend symptoom is dat je konijn in dat geval aanzienlijk meer water zal drinken dan gewoonlijk. Merk je dat jouw konijn voortdurend naar zijn drinkbakje terugkeert? Ook dan ga je best bij de dierenarts langs voor een bloed- en urineonderzoek. Zo kan je snel te weten komen of de nieren zijn aangetast en of de E. cuniculi-parasiet aanwezig is.

Door de nierwaarden in het bloed te analyseren, kan de dierenarts ook achterhalen of de nieren nog wel voldoende concentreren. Een nier is eigenlijk een soort filter: het bloed gaat erdoorheen en alle afvalstoffen blijven erin achter, zoals in een vergiet. Nadien wordt al het gefilterde water door bepaalde cellen opnieuw opgenomen, wat maakt dat de urine geconcentreerd wordt. Het eerste wat er gebeurt bij nierfalen, is dat dit concentreren niet meer goed lukt en dan krijg je heel dunne, waterige urine. 
 
De dierenarts kan dit testen door het soortelijk gewicht van de urine te meten. Sinds kort wordt er ook gebruikgemaakt van de SDMA-waarde, die gevoeliger is dan de standaard nierwaarden. Bij honden en katten is die SDMA-waarde al langer ingeburgerd, maar pas uit een recente studie blijkt dat het ook voor konijnen een voorspellende waarde kan zijn om nierfalen in een vroeger stadium op te sporen. 
 
 

Hoe ziet de behandeling van nierproblemen eruit?

Zijn er effectief nierproblemen ontdekt, dan is het zaak om meteen te gaan behandelen. Hoe sneller je de behandeling opstart, hoe sneller je de progressie van de insufficiëntie van de nieren kan vertragen. De eerste vraag die de dierenarts zich moet stellen, is: wat is de oorzaak van de nierproblemen?
 
 

Er is een duidelijke oorzaak
 

• Gaat het om een niersteen die de urineleider blokkeert, dan zal de nier geen urine meer kunnen afvoeren, waardoor ze gaat opzwellen. De enorme druk in de nier kan ervoor zorgen dat het nierweefsel begint af te breken, met een piek in de nierwaarden als gevolg. In dit geval zal de nier in kwestie operatief verwijderd worden en neemt de andere nier haar functie over.
   
• Blijkt uit het urineonderzoek dat het konijn een nierbekkeninfectie met een bacteriële oorzaak heeft? Dan kan deze infectie eenvoudig met antibiotica behandeld worden.
   
• Heb je te maken met de E. cuniculi-parasiet, dan start je best zo snel mogelijk een behandeling met Panacur op. De parasiet volledig uitroeien is niet mogelijk – E. cuniculi blijft in het lichaam aanwezig – maar hij kan met deze medicatie wel gestabiliseerd worden.

Er is géén duidelijke oorzaak

Vindt de dierenarts geen duidelijke oorzaak, dan ligt ouderdom vermoedelijk aan de basis van de nierproblemen. In dat geval gaat hij proberen om je konijn zo goed mogelijk te stabiliseren, door het een intraveneus infuus met vocht toe te dienen – een soort van dialyse, kortom. Door vocht in de bloedbaan te brengen, zal je konijn meer moeten plassen en geef je de nieren als het ware een spoeling, zodat alle afvalstoffen uit het bloed verwijderd worden. Een te hoog gehalte aan afvalstoffen in het bloed kan je konijn immers ziek maken, gaande van misselijkheid en extreme dorst tot hersen- en evenwichtsproblemen. 
 
Dit infuus geeft je konijn de kans om zich even te herpakken, waarna je kan starten met een aangepast niersparend dieet en specifieke medicatie om de doorbloeding van de nieren te bevorderen. Hou er wel rekening mee dat je konijn vanaf dan regelmatig zal moeten opgevolgd worden aan de hand van een bloed- en urineonderzoek. 
 
 

Een niersparend dieet voor je konijn: wat is dat?

Door de voeding van je konijn aan te passen, kan je voorkomen dat bestaande nierproblemen verergeren. Het aangepaste dieet van je konijn opvolgen, blijkt in de praktijk voor veel konijneneigenaars echter een struikelblok te zijn. Je konijn mag in zo’n geval bepaalde lekkere dingen niet meer eten en daar heeft het baasje het vaak moeilijker mee dan het konijn zelf. 

Nochtans is het helemaal niet zo moeilijk om je konijn op een niersparend dieet te zetten. Deze tips helpen je daarbij:
 

• Hooi blijft het hoofdbestanddeel van het dagelijkse menu, of je nu een gezond of een ziek konijn hebt. Zorg dus dat je konijn steeds een verse portie hooi ter beschikking heeft.
   
• Ook groenvoer is belangrijk. Kies voor groenten die weinig calcium bevatten, zoals wortel, kool, sla, andijvie en radijs.
   
• Daarnaast kan je je konijn speciale, eiwitarme brokjes geven. Veel heeft hij niet nodig, zo’n 10 tot 15 gram per kilogram konijn volstaat.
   
• Stimuleer de opname van drinkwater door zowel een drinkbakje als een drinkflesje in het hok te plaatsen – zo heeft je konijn steeds de keuze. Haalt het zijn neusje op voor ‘gewoon’ water? Dan kan je er eventueel enkele druppeltjes grenadine aan toevoegen. Tot slot krijgt je konijn nog wat extra vocht binnen als je de groenten eerst nat maken onder de kraan voor je ze geeft.

 
Wist je dat een knaagsteen in het hok van je konijnen voor een overdosis calcium en dus nier- en blaasstenen kan zorgen? Zo’n steen hebben ze dus absoluut niet nodig!